SURİYE TÜRKMENLERİ

 

        “… 23 Mayıs 1040´da Selçuklular´ın Dandanakan zaferinden sonra Oğuz İli veya diğer adı ile Türkmen-İli, dalgalar halinde yurt tutmak üzere Ön-Asya´ya intikâl ederken, birçok Türkmen boy ve oymakları, 1063 yılından itibaren Suriye´ye girerek kendi hayat şartlarına uyabilecek bölgeleri vatan edinmişlerdi. Suriye´deki ilk Türkmen yerleşmesinin Halep ve Lazkiye şehirleri Ve bunların kuzeyindeki bölgede olduğu anlaşılıyor. Daha sonra Türkmen iskânı Akdeniz sahili tarafında Lazkiye´den güneyde Trablusşam´a doğru ve iç kısımda da Âsi Irmağı vadisi boyunca Hama, Hums ve Şam istikametinde gelişmişti. Anadolu Selçuklu Sultanı Kutalmış oğlu Süleyman (1077-1086), Çukurova, Maraş, Gaziantep, Antakya bölgeleri ile birlikte Halep-Lazkiye hattının kuzeyinde kalan bölgeleri Ermeni ve Bizanslılar´dan fethederken; Suriye Selçuklu Sultanı Tutuş (1078-1095), Sina Yarımadası´na kadar uzanan Suriye, Lübnan, Ürdün ve Filistin´i Fanmîler´den almışlardı.

Suriye Selçuklu Devleti´nin zaafa uğramasından sonra kuzeyde Haleb bölgesinde Musul Atabegler´i; güneydeki Şam bölgesinde ise Börüler veya Tuğ-Tiginliler adındaki Şam Atabegler´i hakim oldular. Bu devrede Haleb bölgesine Oğuz boylarından Yıvalar´a mensup Yaruklu Türkmenleri, kendilerinden önce buraya gelerek yurt tutan Türkmenler gibi, dirlik sahibi oldular. Musul Atabeği İmadeddin Zengi´nin oğlu Nureddin Mahmud Zengi (1146-1174), 1154 yılında Şam Atabeğliği´ne son vererek, böylelikle bütün Suriye´yi Musul Atebeğli´ne bağlamış oldu. Daha sonra kumandanlarından Selâhaddin Eyyübî vasıtasıyla, 1171 yılında Mısır Fatımî Devleti´ni de ortadan kaldırarak; kudretinin en yüksek derecesine erişti. Daha sonraları Atabeg Devletine, Selâhaddin Eyyübi’nin kurduğu Eyyubîler Devleti (1183-1250) ona da Türk Memluk Sultanlığı (1250-1517) halef olmuştur.

 

        1243 yılında Anadolu Selçuklu ordusu, Kösedağ Muhaberesi´nde Moğollar´a mağlûp olunca Anadolu´daki nizam bozulmuş dolayısıyla bazı Türkmen boyları, Anadolu´dan ayrılarak Memlûk Sultanlığı´na bağlı olan Suriye´ye göçmüşlerdir. Sultan Baybars (1260-1277) zamanında 40 bin çadırlık büyük bir Türkmen topluluğu Haleb bölgesine gelerek yerleşmişlerdi. Bunların kışlığı Kuzey Suriye, yaylakları ise Maraş, Uzun yayla ve Sivas´a kadar uzanmaktaydı. Böylelikle XIII. Yüzyılın ikinci yarısında bilhassa Suriye´nin kuzeyi tam manâsıyla Türkmen yurdu haline gelmişti. Bunlar Türkmen İli´nin tarihî yapısına uygun şekilde Bozok ve Üçok teşkilâtını da muhafaza etmekteydiler. Bozoklar, Amik Ovası´ndan itibaren doğuya doğru Haleb bölgesinde ve buradan da Âsi Irmağı vadisi boyunca Şam bölgesine kadar yaygındılar.

Bozoklu Türkmenler içinde en mühimleri Bayat, Afşar, Beğdili ve Döğer boyuna mensup olan oymaklar yer almaktaydı. Üçoklar ise Amik Ovası´ndan güneye doğru, Lazkiye ve Trablusşam istikametinde Ensariye Dağlarının batısında meskûn idiler. Bunların en meşhurları Yüreğir, Yiva, Kınık, Bayındır, Salur ve Eymür boylarına bağlı oymaklardı. Kaynaklarda Suriye´nin kuzeyinde oturan Türkmenler´e "Haleb´li Türkmenleri", güneyinde oturanlarına ise "Şamlı Türkmenleri"  denmektedir.     XIV. yüzyılda varlıklarını gösteren Dulkadırlı Türkmenleri, kuzey Suriye´de oturan Bayatlarla, Akkoyunlular Bayındır boyuyla, Karakoyunlular, Yiva-boyuyla, Ramazanoğulları, Yüreğir boyu ile doğrudan doğruya alakalıdırlar. Bundan başka Köpekli, Gündüzlü ve Kut-Beğliler, Afşar boyuna İnallular, Beğdili boyuna, Bozcalılar, Pehlivanlılar ve Reyhanlılar, Bayat boyuna bağlı Halebli Türkmenleri´nden idiler.

1402 yılında, Ankara muharebesini kazanan Timur, Anadolu´dan ayrılırken, 1243 yılından sonra Anadolu´ya yerleşen Kara Tatarlar´ı Türkistan´a geri götürünce, Halebli Türkmenleri yurtlarını muhafaza ettikleri halde, güney Suriye´de oturan Şam Bayadı başta olmak üzere Şamlı Türkmenleri, umumiyetle kuzeye ve iç Anadolu´ya tekrar dönmüşlerdi. XV. Yüzyılda Yuva boyuna bağlı oymaklar ile Akça-Koyunlu ve Ağçalı Türkmenleri´ni artık kuzey Suriye veya Anadolu´da görmekteyiz. XV. Yüzyılın sonu ve XVI. Yüzyılın başlarında Halebli Türkmenleri arasında Boz-Ulus bakiyesi Harbendelü, Acurlu, Bahadırlu, Hacılu, Karkın, Kızık, Peçenek, Kınık, Döğer boy ve oymaklarına bağlı unsurlar da bulunmaktaydı.

 

 

        XVII. Yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı İmparatorluğu´nun Anadolu bölümünde, Celâli hareketlerinin gelişmeğe başlaması üzerine, bir çok köy ve kasabalar, harabe haline germişti. Aynı şekilde Haleb´in kuzeyindeki Azez, Bab ve Münbiç´e bağlı bazı köyler ile Urfa vilâyetinin güneyindeki Harran ve Culab Havzası ile Fırat Irmağı´na dökülen Belih Irmağı boyu ve Fırat boyundaki Balis ve Rakka bölgeleri yer yer bu tahribattan zarar görmüştür. Bu bölgedeki Celâlîlerin en büyüğü 1603-1607 yılları arasında Antep ile Haleb sırasındaki havaliye hükmeden Canpolatoğlu´dur. Bilahare üzerine ordu gönderilerek bertaraf edilmiştir. XVII. Asrın ortalarında Arabistan´ın Necid bölgesinden gelen Şammar Arab aşireti, Suriye çölüne hâkim olduktan sonra, kuzey Suriye´deki Türkmen köylerine de baskınlarda   bulunarak   tahribat   yapmağa   başladılar. Şammar aşiretini takiben 20 sene sonra diğer bir Arab aşireti olan Anezeler, bu bölgeye geldiler. Şammar aşireti, Anezeler´in baskısına dayanamayarak Fırat Irmağı´nın doğu tarafına geçtiler. Şammarlar´ın yerine hâkim olan Aneze aşireti ise Haleb´e kadar bütün Suriye Çölü´nü hâkimiyetleri altına aldılar.

Önce Şammar sonra da Aneze aşiretlerinin bu yerleşme hareketleri her şeye rağmen Türkmenler´in iskân sahasına nüfuz etme kudretini gösterememiştir. Ancak Haleb hattının kuzeyinde kalan Azez, Bab, Münbiç ve Harran´a bağlı birçok Türkmen köyü ile bilhassa Fırat boyundaki Balis bölgesi, Urfa´nın güneyindeki Culab Havzası ve Fırat´a dökülen Belih Irmağı boyundaki Türkmen köyleri yer yer bu mücadeleler neticesinde tahribata uğramıştı. Bu durum üzerine XVII. yüzyılın sonlarında, nüfusu yer yer eksilen bu bölgeye, kuzeye çıkmış olan Haleb´li Türkmenlerinden bir kısım oymaklar ile Yeni-îl Türkmenleri´ne bağlı bütün Beğdili abaları ve Bozuluş Türkmenlerinden bazı topluluklar Harran ve Akça-Kale´den itibaren güneye doğru Culab ve Belih Irmakları boyunca Rakka´ya kadar iskân olundular. Bu meyanda, Sivas ve Amasya bölgesinde oturan Ulu-Yörük cemaatından İl-Beğli Oymağı Münbiç merkez olmak üzere, bütün çevre köylerine ve Kilis istikâmetinde yerleştirildiler.

İl-Beğliler´in bir kısmı ise Amasya tarafında kalmıştı. Sivas-Malatya arasındaki Yeni-İl Türkmenleri´ne bağlı bütün Beğdili obaları ve Boz Ulus Türkmenleri´nden bazı topluluklar Harran ve Akça-Kale´den itibaren güneye doğru Culab ve Belih Irmakları boyunca Rakka´ya kadar iskân olundular. Sivas Amasya bölgesinde oturan Ulu Yörük cemaatından ÎI-Beğli Oymağı, Münbiç merkez olmak üzere bütün çevre köylerine ve Balis istikametinde yerleştirildiler. İl-Beğliler´in bir kısmı ise Amasya tarafında kalmıştı. Sivas, Malatya arasındaki Yeni-İI Türkmenleri´nden Beğdili´ye bağlı oymaklardan başka Akça-Koyunlu, Musacah (Musa-Hacılı), Ceritîer´in bir kolu olan Barak Oymağı, imanlı Afşar´ı, Çimeli Oymağı, Karkın ve Çepni boylarına bağlı bazı topluluklar ile Boz-Ulus´dan İzzeddinli, Köçekli, İnallı, Acurlu, Hamza-Hacılu, Ak-Başlı, Kızıl-Koyunlu ve Kırıntılı oymakları iskâna tabi tutulanlar meyanındadır. Yalnız Rakka ve Balis ile Belih´in Fırat´a katıldığı bölgeler, çöl ikliminin hâkim olduğu, sıcak ve kurak rüzgarların kavurduğu sahalar olduğu için Türkmenler´in yerleşmesine uygun değildi. Aynı zamanda çöle hakim olan Suriye tarafındaki Anezeler ve Irak tarafındaki Şammarlar ile de devamlı surette mücadele etmek mecburiyetinde kalıyorlardı. Dolayısıyla Rakka bölgesindeki bu Türkmenler, ağır ağır kuzeye hicret ederek, Azez, Bab, Münbiç, Carablus, Çobanbeğ ve Gazİantep´in güneyinde oturan diğer Türkmen kardeşlerinin yanına iltihak ettiler.

Zira bu bölge, deniz seviyesinden yüksek yayla mesafesinde olan ve Türk hayat şartlarına elverişli karakterdeki Gaziantep ovasının Haleb´e kadar uzanan devamı, mahiyetindeki yerlerdi. Yani çöl ikliminin tesiri dışındaki sahalardı. Bu şekilde devam eden hareket neticesinde XIX. Yüzyılda Rakka bölgesi, yerleştirilen Türkmenler’in terk ettiği bir saha durumuna gelmişti. Bunun üzerine bu yüzyılın ikinci yarısında Toroslar üzerinde ve Uzunyayla´da oturan Afşar oymakları, buralara zorla iskân edilmişlerse de halen Afşarlar arasında acı hatıralar halinde nakledilen destani parçalardan anlaşıldığına göre; yayla havzasına alışkın olan bu oymaklar, alışkın olmadıkları çöl ikliminden ve hastalıklardan nüfus kırılmasına duçar kalmışlardı. Netice onlar da bir önceki Türkmen oymakları gibi daha kuzeye göçerek, Münbiç´e bağlı Afşar Bucağı çevresine yerleştiler.”

 

24 TÜRK BOYU VE AŞİRETLERİ
24 TÜRK BOYUNUN ADLARI VE ONLARA BAĞLI AŞİRETLER

BOZOKLAR

A- GÜN HAN SOY

KAYI BOYU

Arife-Arık-lu Aşire
Resullü Aşireti
Aktaş Aşireti
Saçıkara Aşireti
Çakmak Aşireti
Karataş-lı Aşireti
İncesu Aşireti
Mahan Aşireti
Akkul Aşireti
Erkekli Aşireti
Karakeçili Aşireti
Kazancılar Aşireti
Murd-Mert Aşireti
Harameyn-Kavas Aşireti
Akkeçili Aşireti
İkiz-oğlu Aşireti
Kemal-oğlu Aşireti
Miragülü-Mirgunlü Aşireti
Çavuş Aşireti
Hacı Ali Uşağı Aşireti
Kurd-lu-oğlu Aşireti
Poyraz Aşireti

 KARA EVLİ BOYU
Karalar Aşireti
Kara Aşiret
Karaağaç Aşireti

 BAYAT BOYU
Şambayadı Aşireti
İsmail-li Aşireti
İlbeyli Aşireti
Bahşi Aşireti
Onar-Anar Aşireti
Çakal Bayadı Aşireti
Pehlivanlı Aşireti
Kuzugüdenli Aşireti
Sarıcalar Aşireti
Barak AşiretiAşir
Beyzeki Aşireti (Beskan-Beski-Beziki-Baziki-Pazuki-Pazukan)
Şeyh Bezenli(Şıhbızınlı) Aşireti
Okçu-Okciyanlı Aşireti
İzzettinli Aşireti
Salarlı Aşireti
Solak Aşireti
Ceriganlı Aşireti
Ahçı Kozi Aşireti
Kozan Aşireti
Şarkıyan Aşireti
Mestan Bey Aşireti (Mutsan Mutsak
Karsan-Kars Aşireti
Sevindik Aşireti
Evci Aşireti
Bayan Aşireti
Kotan-kal Aşireti
Kazak Aşireti
Kanglı-kadlı Aşireti (Kadılı Kanlı Kangı
Karagöz Aşireti
Eldelek Aşireti
Kaçar-Macar-Mercan Aşireti
Koca-oğlu Aşireti
Ağcalı (Akçalı) Aşireti
Akçakoyunlu Aşireti
Hışır Aşireti
Yerköylü Aşireti
Harun-Yapaltınlı Aşireti
Karaca-kürt (kurt) Aşireti
Yağmur Aşireti
Türgiş Aşireti (Dürkeş Türkeş Dirkeş Dirşek Tirkeş Dirkeş Tirkeşkaya Dirkeşkaya Türkeşan
Kara-bıyık Aşireti
Terkan Aşireti (Tarkan Türkan Tırkanlı Terkian Tirken Terkişan Türkeşan
Erayhan Oymağı
Türkan-lı Aşireti (Tırkanlı
Karlıklılar Aşireti
Çorum Kürdü ‘Lek’ Aşireti
Akbaş-oğlu Aşireti
Hacılar Aşireti
Kıran Aşireti
Karmış Oymağı

A- DULKADİRLİ HANEDAN SOYU
Zülkâdiriyye
Hisarbeyli
Dulkadir-li-oğulları
Dölarslan
Mestanbey
Salmanlı

I- DULKADİRLİLER İÇERİSİNDE YERALAN AŞİRETLER
Budak, Sungur, Boyalı, Karacakürt, Çongar, Köşger, Tatlı, Şerefeddinli, Söklen, Koçak (Koçi) Bey, Derviş, Karalar, Küreci (Küre), Körklü (Körkü), Kızıl-lı, Kızılkocalı, Köçekli, Sekülü, Şeyh Şâmi, Alişar, Topaç, Musahacılı, Torunlar, Yassıvela, Tatar, Hasan, Demircili, Bahşi-Bahşili, Alamalsı, Alcı, Zakirli, Mihmatlı, İsalu, Yümrük, Kılıç, Nefesoğulları, Osmanoğlu, Sarılar, Karlı, Belen, Çay, Mert, Karmış, Pekmezli, Kayran, Kodal, Kulfalı, Çöplü, Gündüzlü, Hacılar, Çarıklı, Muslu, Bazlamaç, Çiçekli, Altın, Ketsen, Kertil, Tekeli, Evliyalı, Turhan, Bekdik, Göksu-lu, Yahşi, Harbandelü, Çatalı, Çeçenli, Nurgöz, Kubat, Rişvan, Turtgutlu, Kabakulak, Recepli, Safalı, Koruculu, Hüseyin, Hacılı, Karahamzalı, Taşlı, Kızıldonlu-Karadoğan-Karadonlu-Karadona Poyraz-lı, Bağdatlı, Tacirli, Keven, Orhanbeğli, Sakalu, Kelallı, Kadir-li, Duman, Durak-lı, Karabıyık, Tirkeş, Zekeriyalı, Sarıkız –Tokuş, Maraş-lı, Bağdatlı, Kerküklü, Musullu, Şamlı, Tarhanlı, Halepli.

Budak Aşiretleri
Budak bin Nazır, Budak, Şahbudak, Budak-özü, Budağın, Budak Fakı, Budakören, Eskibudak, Eskialibudak, Akbudak, Karabudak, Alibudak, Yenialibudak, Yenibudak Şıh (Şeyh) budak, Dişbudak Akbey-Akcan.

I- SALMANLI AŞİRETİ VE BAĞLI KOLLARI
Salman, Salmanlı, Süleymanlı, Sarısüleymanlı, Körmehmet, Arapuşağı (oğulları), Sarıhalil, Göçer, Safioğlu, Uzun, Ziyaoğlu, Dokuz Döğenoğlu, İnandıklı, Bohacı, Bali, Güllüce-Güllü-Göllücek, Yorgalar, Dambasan, Kızlarçıktığı, Ekizoğlu, Demirciler, Abdioğulları, Abdullahoğulları, Sarışeyh, Şeyhler-Uğurluşey, Keleş, Mirgunlu, Ağca-lı-Ağcakoyunlu, Hışır, (Kara) Yakuplu, Kozanoğlu, Çiçekli, Kadı-lı, Alaca-atlar, Eşekli, Yaman, Yağlu, Polad-lu, Türkanlı, Şeyhi Bey, İsrafilli, Develi, Kargalı, Kara-kütük, Kavurgalı, Gözükızıllı, Eyne-Aynabeğ Bardakçı, Cemaloğlu, Demirlipınarı Kabaklı, Kayadibi, Kanluca, Köseoğlu, İvez, Kaçar-Macar, Körpeli, Demirci-ler Aşiretleri.

a- ULUYÖRÜK AŞİRETLERİ
Orta Pare koluna mensup aşiretler (Ekizli, Pirevlekli, Çabanlu, Çongar, Orta-kışla-köy
Yüzde Pare koluna mensup aşiretler (Karakeçili, Turgutlu, Ağcakoyunlu Kara Fakihli, İzzettinli, Özlü, Kurugöllü
Şarki Pare kolu
Çongar Aşireti
Bulduk-lu Aşireti;
Çomaklı Aşireti
Hamid Bölüğü;
Göynük Aşireti
Çardak Aşireti

 AKLA EVLİ BOYU
Halkahavlu Aşireti
Halkaevli Aşireti
B- AY HAN SOYU
YAPARLI BOYU
Yeniyapar Aşireti
Yeniyapan Aşireti
Çukurlu Aşireti
 YAZIR BOYU
Yazıcı-yazar Aşireti
Alan-lı Aşireti
Az’lar Oymağı
Alamaslı Aşireti
Karacalı Aşireti
 DÖĞER BOYU (Düğer, Döver, -döğer, Tüğen
Toker –Töker Aşireti
Tanrıverdi Aşireti
Gündoğmuş-lar Aşireti
Bayram-oğlu Aşireti
Dokuz-Topuz-Tokur Aşireti
Bezgar-Bezirgan Aşireti
Rişvan Aşireti
Tarkan-Terkan-Terkian-Tirkeş Aşireti
Kavili Aşireti
DODURGA BOYU
Şakırga Aşireti (Şarlak, Şakar).
Kara Bekir Aşireti
Karatay Aşiret

C- YILDIZHAN SOYU

KARGIN BOYU
Garipçe Aşireti

 KIZIK BOYU
Keleş-oğlu Aşireti
Hamallı Aşireti
Pekmez-ci Aşireti
Karasakal Aşireti
Savcılı Aşireti
Höçük Aşireti
Bozatlı Aşireti

3- BEĞDİLİ BOYU

Babai Aşireti
Bali-Ballı Aşireti
Hasan Bali Aşireti
Eşen Aşireti
Alişarlı Aşireti
Elvanlı Aşireti
Badılı-Kazlı/Bedil Aşireti
Şerefeddünlü Aşireti. (Şerefli
Ağsak Fakih Aşireti
Şadili Aşireti
Kubad Aşireti
Balabanlı Aşireti
Masadlı Aşireti
Harzem Aşiretleri; (Harizm Horzum
Diğin Aşireti
Kayır Han Aşireti
Deniz-li Aşireti (Deniz Şeyh ,Deniz, Deniz Hacı ve Dengiz
Hasan Dede Aşireti
Dedemoğlu Aşireti
Kulfalı Aşireti
Karakocalı Aşireti
Develi Aşireti
Tabanlı Aşireti
İnallı Aşireti
Çemelü Aşireti
Mihmatlı Aşireti
Korkmaz Aşireti
Çağırganlı Aşireti
Şeyhler Aşireti
Işıklar Aşireti
Çakır-oğlu Aşireti
Eşekli Aşireti
Kılıç-lı Aşireti
Harbendeli Aşireti
Pir Hüseyin Aşireti
Bostan-cı Aşireti
Cuma-li Aşireti
Kasım-oğlu Aşireti
Akkaş Aşireti
Ağaçtan Aşireti
Ceceli Aşireti (Cacalı, Ceceli, Cice, Çiçe
Güneş-li Aşireti
Kahyalı Aşireti

Bekmüşlü (Hacı Ali Uşağı) , Haci Mahlı, Arablu, Fakihlü, Sincan, Kazlu, Kara-Hasanlu, Karacalu, Topaklu, Gün, Otamışlu, Kara Şeyhlü, Çoban-Beğlü, Bozkoyunlu, Kuzucaklu obalarıdır

  yıllarda derlenen bilgilere göre Gaziantep çevresinde; Beğdili’nin öteki obaları şunlardır: Haydarlı, Güneş, Ulaşlı, Kazlı,Bekmişli (Beğmişlü), Şarkevli, Tirkenli, Ferhandili, Kadirli, Çelebi

Bu obaların yaşadığı köylerin bir kısmı Suriye’de kalmıştır

BEĞDİL’İN BAZI BEYLERİ
           Aşiret iskanlarını organize etmek ve yönetmek amacıyla: vali, sancak beyi, kadı, naip,katip, mübaşir, bey, iskanbaşı, kethuda gibi memurlardan oluşan bir iskan dairesi oluşturulmuştur.İskan hareketinde oymakları yönetmek amacıyla; boy veya oymaklardan birine mensup kişilerden “İskan-Başı” adıyla bir bey atanmaktaydı. Elimizdeki kayıtlara göre ilk tayin tarihi 1693 Şubat ayında olup, önce Bozkoyunlu oymağına mensup olan Firuz-oğlu Şahin Bey ondan sonra da kardeşi Kenan bey tayin edilmiştir
           Yeni-İl Beydili Oymakları H.1101/M.1699 yılında Avusturya seferi hümayuna gelmeleri ferman olunarak 150 atlı olarak, boy beğleri ve kethudaları, iş erleri deftere kayıt edilmişlerdir. Oymak beyleri şunlardır
               Firuz Beğ oğlu Şahin Bey*
               Seyifhan Beğ*
               Şedidoğlu topal Assaf Beğ*
              Ebu Seyif oğlu Mirza İsmail Beğ*
               Beğmişlü (Bekmişli) Ganem Beğ*
               Kara Şeyhlü Kızıl İdris Oğlu Musa Beğ*
               Kör Nasır Beğ*
               Şeyh Musa Kethudası*
               Yüz Hatem Ağaoğlu Hasan Beğ*
               Şah İsmail oğlu Mehmet Beğ*
               Bozkoyunlu Ahmet Kethuda*
               Bozkoyunlu Murteza Kethuda*
               Kara Şeyhlü El’is oğulları Kenan ve Kesal Bey*
               Kırgıl Yahya oğlu*
               Döğerli Yedi Beğ
            Tokat ve Sivas yörelerindeki Beydili mensubu köylüler dedelerinin Osmanlı Ordusu ile Rumeli’ye seferlere gittikleri anlatılmaktadır. Yukarıda andığımız beylere ilişkin bir çok rivayet vardır. Beydili Sıraçlarının bu dönemdeki önderi Kenan Şeyh’dir. Tokat ve çevre illerinde  erkek adı olarak “SATILMIŞ” adına çok rastlanılmaktadır ki ; bu ad Beydili beylerinden Pir-Budak oğlu Satılmış’dan gelmektedir. Üç yüzyıllık bir gelenek hala yaşatılmaktadır. 18. Yüz yılın ilk yıllarından itibaren Bolu’dan Sivas’a kadar ki bölge; emmiyet ve aşayışın olmadığı, leventlerin ve başıbozuk zümrelerin, eşkıyaların  köyleri yağmaladığı, yerel yöneticilerin halka zülmettikleri bir dönem başlar
 AVŞAR BOYU Afşar, Yağgu, Avuşar, Avu
Köşker Aşireti
Gündüz-lü Aşireti
Halaç-lar-oğlu Aşireti
Cüllahlar-Çulhalı Aşireti
Musahacılı-Hacımusalı Aşireti
Reyhanlı Aşireti
Kodal-lı-Torun-lar Aşireti
Karacalı Deliler Aşireti
Manişar Aşireti
Çöplü Aşireti
Bulgurlu Aşireti
Cafer-li Aşireti
Cevheri Aşireti
Kırgan Aşireti
Solak Aşireti
Yağlu-Yağbastı
Tacirli Aşireti
Dalkılıç Aşireti
Alp’li Aşireti
Bardakçı Aşireti
İmanlı Aşireti
Tok Aşireti
Arbişli Aşireti
Köpek-li Aşireti
İmamoğlu Aşireti
Kazıklı Aşiretleri
Garipşah Aşireti
Habili Aşireti
Cingöz Aşireti
Araphasanlar Aşireti
Kırklı-Kırklar Aşireti
Kocanallı Aşireti
Bedil Aşireti
Cemele Aşireti
Karahıdır Aşireti
Haliller Aşireti
Cingöz Aşireti

A- VARSAK AŞİRETLERİ
I- KUSUN AŞİRETLERİ
Abdal Elma-lı Aşireti
Ali Baba Aşireti
Evci Aşireti
Söklen Aşireti
Koçi Baba
Derviş Aşireti
Salihli Aşireti
Saruşeyhli
Belen Aşireti
Haydar Aşireti
II- ULAŞ AŞİRETLERİ
Ulaş Aşireti
Çukurlu Aşireti
Hüseyin-li Aşireti
Yortan Aşireti
Elvanlı Aşireti
Yenicelü Aşireti
Zekeriya Hacı Aşireti
Kartal-oğlu Aşireti
Çıtak Aşireti
Çatak Aşireti
Toklu Kömüş Aşireti
Konur Aşireti
Alişarlı Aşireti
Baran Aşireti
Sarıkız-Tokuş Aşireti
B- CERİT AŞİRETLERİ
Ceritoğlu Aşireti
Ciritçi-Oğlu Oymağı
Ak-sungur Aşireti
Ze(a)ngi Aşireti
Aygar Aşireti
Yorgalar Aşireti
Piroğlu Aşireti
Karahacı Aşireti
Silsüpür Aşireti
ÜÇ OK KOLU
A- GÖK HAN SOYU
 BAYINDIR BOYU
Akkoyunlu Aşireti
Kızılkoyunlu Aşireti
Yabanlı Aşireti
Herikli Aşireti
Karakoyunlu Aşireti
Baran Aşireti (Barani, Beran, Boran).
Mamalı Aşireti
Çapan Oymağı
Kavak Aşireti
Tülü-Tülek Aşireti
Erkulu-Kula Cemaati
Kabasakal Aşireti
Ulaş Aşireti
 PEÇENEK BOYU
Çor Aşireti
Milli Aşireti
Melikanlı Aşireti
Çoban-oğlu Aşireti
Küre Aşireti
 ÇAVULDUR BOYU
Çavdar Aşireti
Çavgın Aşireti
Çavdır Aşireti
Çandır Aşireti
 ÇEPNİ BOYU
Abdal Aşireti
Beyazıt Aşireti
Yanacık Aşireti
Teber-rik Aşireti
Elmalı Aşireti
Kır Aşireti
Kırık Aşireti
İbrahim “Seydi” Aşireti
Abdi Aşireti
Saruşeyh Aşireti
Bektaş-oğlu Aşireti
Ali Çelebi Cemaati
Koçi-Koçak Bey Cemaati
Derviş Cemaati
Nöbeti Baba Cemaati
Kara Baba Aşireti
Yaman Aşireti
Sarıkız Aşireti
Tokuş adı
Şahbaz Oymakları;
Eyne-li Aşireti
İnegazili Aşireti
Balım Sultan Cemaati
Himmet Dede Cemaati
Hırka Aşireti
Ustaculu Cemaati
Çayan Aşireti
Haydar Cemaati
Demir-ci-ler-Kandemir Aşireti
İslamlı Aşireti
Alemli Aşireti
Ömerli Aşireti
Kuştemurlu Aşireti
Kamberli Aşireti
Dikmen Aşireti
Hatap Aşireti
Sarıkamış Aşireti
Kalender-oğlu Cemaati
Camiler Aşireti
Yakuplu Aşireti
B- DAĞ HAN SOYU
1- EYMÜR BOYU
Yamuklar Aşireti
Tosun-oğlu Aşireti
Kayalu (Kayalar) Aşireti
Gündeşli Aşireti (Gündeş Gündaşlı).
Dedesli Aşireti
Kertme Aşireti
Bayraktar Aşireti
 ALAYUNDLU BOYU
Alaca-atlar Cemaati
Alaca Aşireti
Şeyh Şami Aşireti
Koz-lu Aşireti
Karamuk Aşireti
Kuz Aşireti
Danış Aşireti
Kaymaz Aşireti
Ocaklı Oymağı
 YÜREGİR BOYU
Kütük-ler Aşireti
Kamışlı Aşireti
Kavurgalı Aşireti
Gözükızıllı Aşireti
Kabak-lı-çı Aşireti
4- SALUR BOYU
Keller Aşireti
Teke Aşireti
Kantekeli Aşireti
Kelleci Aşireti
Ayak Aşireti
Burkaz Aşireti
Kınalı Aşireti
Daş Aşireti
Alseki Aşireti
Şah Kulu Aşireti
Güllüce Aşireti
Tuğlu Aşireti
Karaballı-Karabenli Aşireti
Arat Oymağı
Çağun Aşireti
Ödemiş Aşireti (Otamış, Tohtamış, Hotamış)
Koyun-cu-lu Aşireti
Konur Aşireti
Tat-lı Aşireti (Dad-lı Tad).
Karaman Aşireti
Dinek Aşireti
Keskin Aşireti
C- DENİZ HAN SOYU
KINIK BOYU
Kızıl Aşireti
Medli-Müdü Taifesi
Bağdatlı Aşireti
Turgut-lu Aşireti
Atabeyler Aşireti
Ata’lar Aşireti
Bay-karaoğlu Aşireti
 YIVA BOYU
İvaz Aşireti
Avcı Aşireti
Perçem Aşireti 

BÜĞDÜZ BOYU
Bükdüz, Buğüz, Bunduz, Beğdüz,Boğduz Aşireti
Botan Aşireti
Karabaşlı Aşireti
Zilan Aşireti
Birik Aşireti
Delik Aşireti
Pirekhal Aşireti
Sevid Aşireti
Ritik Aşireti
Redikha Aşireti
Geltür Aşireti
Kürdik Aşireti
Dilik Aşireti
 İĞDİR BOYU
İğde Aşireti
Terzi-li-oğlu Aşireti
Karçığay Aşireti
Bozdoğan Aşireti
Köse-li Aşireti
Karaköse Aşireti
Hadımlı Aşireti
Bıçakçılar Aşireti
Tartar Aşireti
Sipahi Aşireti
Sindel Aşireti
DİĞER OĞUZ BOYLARI
TATAR AŞİRETLERİ
Abacı, Abdül, Altmış, Arsa Yüzü, Artukşah, Ayacı, Bahaaddin, Baltolu, Banyal, Bayan Yüzü, Bayramlu, Baytu, Başöyük, Çalış Otağı, Çepiş, Çoban Otağı, Etrakiyye, Gündoğmuşlar, İyan, Karataylu, Keremuddin, Nureddin, Alagöz, Onar-Otak, Özü, Satı, Tataran, Ulu Otak, Yamanoğlu Bunalan Çalap, Burun, Karpuz, Çongar, Kangallı, Artukşah, Uluşah, Rüstembey, Avdul, Kataroğlu, Olcaytu, Baycu, Kireyit, Tayci, Taysi, Nebci, Kuin, Samagar, Kataroğulları, Noyan, Ceceoğlu, Çağan, Tülek, Gazan, Celayir, Abaka, Okuna, Dengiz,Buğday, Buka, Yasavur, Kurbağa, Avan-oğlu, Gireyve, Güllühan Aşiretleri
Alagöz Aşireti
Kavutsan Aşireti
Satı Aşireti
Özü Aşireti
Çongar Çomar Aşiretleri
Kurbağa-lı Aşireti
Avan-oğlu Aşireti
Dulkadirli Tatarları
Noğay Tatarları
Ahıska (Gürcü) Aşiretleri
Sabir-Sibir Aşiretleri (Sabir, Sabır, Şarban, Şerban, Serdan, Savran, Savur, Sabar)
KÜRT ADI ALMIŞ AŞİRETLER
Karakeçili Aşireti
Kürtdöğer Aşireti
Laçin Aşireti
Şambayadı Aşireti
Esen Aşireti
Abdal-lı Aşireti
Karagül Aşireti
Alan-lı Aşireti
Şavlu Aşireti
Kuman Aşireti (Kaman, Kürmanci Aşireti)
Ayaz Aşireti
Kuşçu Aşireti (Kuşçalı, Kulak)
Çakır-lı-oğlu Aşireti
Zaza Aşiretleri
Dümbelliler kolu;
Dersimliler Aşireti
Abdalanlı Aşireti
Alanlı Aşireti
Arılı-Arelli Aşireti
Balaban Aşireti
Ceferan-Cafran Aşireti
Çarıklı-Yarekli Aşireti
Hadıkan-Hedik uşağı
Hormekli Aşireti
İzolu Aşireti
Karsanlı Aşireti
Kabanlı Aşireti
Kureyşanlı Aşireti
Lolanlı Aşireti
Pilvenkli Aşireti
Butanlı Aşireti
Silanlı-Zilanlı Aşireti
Şavalanlı-Şavlı Aşireti
Sisanlı Aşireti
Yusufhanlı Aşireti
Zimtekli Aşireti
Saka Aşiretleri
Zakirli Aşireti
Orhanbeyli Aşireti
Baba Kürdi “Kurt Baba” Aşiretleri
Azak Aşireti
Yakut Aşireti
Avar Aşireti
Akat Aşireti
Uygur Aşireti
Tolunoğulları Aşireti
Özbek Oymakları
Karakalpak Aşireti
Kırgız Aşireti
Sor-Zor Aşiretleri
Alaş Aşireti
Altay Aşireti
Çerkez Aşiretleri
Abaza Adı Taşıyan Oymaklar
Kabar Aşireti
ÜST BOYLARI HAKKINDA ÇALIŞMALARI DEVAM EDEN TÜRKMEN OYMAKLARI
Akgümüş Oymağı
Arap Adı Almış Aşiret ve Taifeler
Arıcı Aşireti
Tekir-ler Aşireti
Armud-lu Aşireti
Ayaz Oymakları
Akçiçek Aşireti
Ayçiçek soyadı almış oymaklar
Batak Oymakları
Bayrek Aşireti
Balkan Türk Aşiretleri;
Baytar Aşireti
Besim Sülalesi;
Bilecen Oymakları
Birevi Aşireti
Boz Aşiretleri
Buhara ve Kartal Oymakları
Cender Aşireti
Cihanbeğli Aşireti
Çallı-oğlu Aşireti
Çapar Aşireti
Çil-oğulları Aşireti
Çimeli Aşireti (Çime, Çimeli, Arabı
Çit Aşireti
Çopraşık Aşireti
Çöçü Adı Almış Oymaklar
Dağdaş Aşireti
Darendeli Aşiretleri
Delice Aşireti
Demirbüken Oymakları
Dertli Aşireti
Derzi Aşireti
Dişli-döşlü
Eksüncelü Aşireti
Elbasan Aşireti
Erciyes Aşireti
Erkuş Oymakları
Gülabi Aşireti
İnanç-oğulları Aşireti
Hafirhacılı Cemaati
Hot-oğlu Oymağı
Karaçay Aşireti
Karaduman Aşireti
Karafakılı Aşireti
Karafilik-felek Oymağı
Karakuyu Aşireti
Karagaş Aşireti
Kara Murad Aşireti
Kapaklı Aşireti
Kavlak Aşireti
Kepez Aşireti
Kıcılı Aşireti
Kuştemurlu Aşiret;
Kozak Aşireti
Körpeli Aşireti;
Külük Aşireti
Lezgi Aşireti
Memiş Aşireti
Mucur Aşireti
Oyukhacılı Cemaati
Polat Aşireti
Salavatlı Aşireti;
Sarıkaya Aşireti
Selamlı Aşireti
Serçe Aşireti
Şahinbaz Oymakları
Sarsalı Aşireti;
Şimşek sülalesi
Şingirler “Siğiller” Aşireti
Sineminli Aşireti
Şirvan Aşireti
Tekin Aşireti
Tevhikiye Köyü
Toroman Aşireti
Tural Aşireti
Türkmen Adı İle Anılan Oymaklar
Uz Adı Almış Oymaklar;
Yanova Aşireti
Yeşil Aşireti
Yirce Aşireti
Yozgat Aşireti
Yördem Oymağı
Yörük Adı İle Anılan Oymaklar
Yurt Aşireti
Zeyveli Aşireti
Zobu Adı Almış Oymaklar
Zongür Aşireti

BEĞDİLİLER

Beğdili (Beydili, Beğdilli) boyu, Oğuzların, Boz-Ok kolunun, Yıldız-Han Oğullarından gelmektedir. Divân-ı Lügati’t-Türk^[1], Oğuzname^[2] ve Tarih-i Âl-i Selçuk^[3] adlı eserlerdeki Oğuz boyları listesinde yer alan Beydili, “Sözü değerli, büyükler gibi aziz” anlamındadır. Onkunu Tavşancıl kuşudur. Kendine özgü özel damgası vardır.

Faruk Sümer, “Bu boy, Reşided-din Oğuznâmesinde hükümdar çıkaran beş boyundan biri olarak zikredilir. Yine Reşide’d-din’de Harizm Şahlar hanedanının da bu boydan çıktığı söylenir ise de bunu kabul etmeye imkân yoktur. Beğ-Dililer Safevi Devleti kuruluşuna katılmışlardır. Bununla ilgili olarak onlardan önemli bir kol İran’a gitmiştir. Bundan başka XVI. Yüzyılda Boz-Ulus ve Yeni-İl arasında, Kuzey Suriye’deki ana koldan ayrılmış Beğ-Dili kolları görüldüğü gibi, İç-İl bölgesinde de müstakil bir Beğ-Dili oymağı vardır.”^[4] demektedir.

1535’lerde Halep Türkmenleri içindeki Beğdili boyunun 40 obası vardı. Bu obaların vergi nüfusuna esas 1684 hane ve 244 Mücerreddi vardı. XVI. yüzyılda Beğ-Dili’ye ait tahrir defterlerinde 23 Beğdili yer adına rastlanmıştır. Beğ-Dililer Kuzey Suriye’deki Türkmenlerin Boz-Ok kolunu meydana getiren boylardan biri idi. Beydililerin bir bölümünün, başka Oğuz boylarıyla birlikte Selçuklu Devletinin kuruluşuna ve Anadolu’nun fethine katıldığı öne sürülür. Selçuklu devletinin kuruluşuna katılmayıp kendi boy ve geleneklerini koruyan Beydililer ise, XII. yy. ortasında Horasan’da Selçuklu hükümdarı Sultan Sencer’i yenerek esir almışlardı. Daha sonra Moğol istilasından kaçarak (XIII. yy.) Azerbaycan ve Doğu Anadolu’ya göç ettiler. Moğol istilasının yayılmasıyla başka Türkmenler ile birlikte Suriye’ye giderek yeni kurulan Memluk devletine sığındılar.

XIV. yy.da Beydili boyuna, Gazze’den Kozan ve Diyarbakır’a değin uzanan bölgelerde yaşayan Türkmen boyları arasında rastlanmaktadır. Moğol egemenliğinin ortadan kalkmasıyla (XIV. yy.) harekete geçen Suriye Türkmenleri ile birlikte, Beydili boyunun da önemli bir bölümü, Suriye’den ayrılıp Güney ve Doğu Anadolu’ya ve İran’a gitmiş; Dulkadiroğulları, Ramazanoğulları beyliklerinin, Akkoyunlu ve Safevi devletlerinin kurulması ve gelişmesinde önemli rol oynamışlardır.

XIV. yy. da Anadolu’daki Beydililer’in en büyük bölümü, Halep Türkmenleri arasında yaşıyordu. Yazın Uzunyayla ve Sivas’ın güneyindeki kesimlerde, kışın Halep ve çevresinde göçebe bir yaşam sürdüren Halep Türkmenleri, XVII. yy. da Orta ve Batı Anadolu ile Marmara bölgesine yerleştirildiler.

Osmanlı tahrir defterlerinden anlaşıldığına göre, bu dönemlerde Beydililer, nüfuslarının çokluğu ve oymak sayısı bakımından, Halep Türkmenlerinin en büyük kolunu oluşturmaktaydılar. Yozgat ve çevresinde; Sivas’ın Güneyindeki Kangal, Mancınık ve Alacahan bölgelerini içine alan Yeni il’de yaşayan Beydililer, 1691’de açılan Avusturya seferine çağrıldılar, 1692’de Arap aşiretlerinin sürekli saldırısına uğrayan Rakka bölgesinde oturmaya zorlandılar. Bunlardan bir bölümü buraya yerleşip kaldı, kalmak istemeyenler de bir süre sonra Halep, Gaziantep, Hatay, Çukurova ve Yeni İl bölgelerine yerleştiler.

Diyarbakır yöresinde yaşayan Boz ulus arasındaki Beydililerin bir bölümü, Akkoyunlular’a ve Safevi devletine hizmet etti. Bir bölümüyse başka boylar arasına karıştı. Adana ve İçel yöresinde, Ramazanoğulları içinde yaşayan Beydili kolu ise XV. yy.ın sonlarında İçel Sancağındaki Gülnar kazası köylerine, küçük bir bölümü de Tarsus yöresine yerleşmişti.

İran’daki Beydililer’e ilişkin bilgiler ise Safevi devletinin kurulmasıyla başlar. Buradaki Beydililer’in çoğu, Azerbaycan bölgesine yerleşmiş, XVIII. yy.dan başlayarak da yerleşik hayata geçmişlerdir. Türkmenistan’da yaşayan Göklen adlı Türkmen ulusu arasında da Beydililer’e rastlanır.^[5]

                                                                         ,

^[1] Kaşgarlı Mahmut, Divân-ı Lügati’t-Türk,

^[2] Reşit’üd-din, Oğuzname,

^[3] Yazıcı-Oğlu Ali, Tarih-i Âl-i Selçuk,

^[4] Faruk SÜMER, Oğuzlar’a aid destanî mahiyette eserler s.384,

^[5] Büyük Larausse Ansiklopedisi s. 1590,

^[6] Dr. Faruk SÜMER, XVI. Asırda Anadolu, Suriye ve Irak’ta Yaşayan Türk Aşiretlerine Umumi Bir Bakış. (s.513) ve Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, (s.196),

Begdili Cemaatlerine Ait Şema

OSMANLI DÖNEMİNDE İLBEYLİLERİ

 

Orta Asya´da yaşayan Oğuz-Türkmen boyları, 13. asırdaki Moğol istilasının ardından kuzey, güney ve batı yönlerindeki topraklara göç etmeye başlamışlardı. Oymak, cemaat ve aşiret gibi isimler altında gruplandırılan Türkmenlerin göç için tercih ettikleri bölgelerin başında Anadolu gelmektedir. Osmanlı Beyliği´nin devlet olma sürecinde Türkmen aşiretleri büyük roloynamıştır. Zira bu maharetli insanların, boş topraklara yerleşerek buraları mamur hale getirmeleri hadisesi, Anadolu´nun Türkleşmesine hız vermesi ve bıraktıkları kültürün, torunları tarafından günümüze kadar taşınmış olması bakımından oldukça önemlidir.I Belli bir toprakları olmadığı için konar göçer terimiyle ifade edilen aşiretler Osmanlı döneminde başıboş bir hayat yaşamayarak, devletin merkeziyetçi idaresi çerçevesinde sürekli bir kontrol altında tutulmuşlardı. Bu uygulamanın sonucu olarak konar göçerler askeıi olaylarda, harplerde, özellikle doğu seferlerinde ve iskan konusunda devlete yardımcı oldukları gibi; çeşitli nedenlerle boş bırakılmış harap yerlere fermanlarla yerleştirilerek oralan mamur hale getirmişlerdir. Konar göçerlerde her boyun başında bey (boybeyi) adı verilen ve boyun idari işlerini yürüten bir kişi bulunurdu. Aşiretlerde ise bu görevi mil´aşiret üslenmişti.3 Konar göçerlerin idari ihtiyaçları için bazen kadılar tayin edilmiş, yaşadıkları bölgeler bir araya getirilerek belli bir merkezi olmayan kazalar oluşturulmuştur. Aşiretin ya da yaşadıkları bölgenin adını taşıyan bu kazalardaki kadılar, tayin edildikleri oymaklarla birlikte gezdiklerinden muayyen bir yerleri yoktu.4 Bu tür oluşumlardan birisi de, Sivas´ta İlbeyli Türkmenlerinin yaşadığı bölgede kurulan İlbeyli kazasıdır.

1. İlbeylilerin Menşei ve Osmanlı İdaresinde İlbeyliler
İlbeyli Türkmenlerinin menşeine değinmeden önce Türklerde illel, beg/bey ve ilbegi/elbeyi tabirlerinin anlamları üzerinde durmak gerekir. Türk kültür tarihçisi Bahattin Ögel, il kelimesinin birçok anlam taşımakla birlikte, "devlet" ve "memleket" manasının diğerlerine baskın olduğunu belirtmiştir.5 Dilbilimcilerin birçoğu da, en eski Türk yazıtlarındaki anlamlarından hareketle "baba ocağı", "ata yurdu", "yurt" ve "vatan" gibi karşılıkları yüklemişlerdir.6 Öte yandan Anadolu dışında Türkmenlerin yaşadığı yerlerden biri olan İran Azerbaycanında il tabiriyle, "iskan etmiş ve ziraatla uğraşmayan göçebe veya yarı-göçebe halk" kastedilmiştir.? Telaffuz açısından ile yakın olan el kelimesi ise, "ilgi", "memleket", "bir yerde yaşayanlar, oturanlar" gibi manalar taşımaktadır.8 Bununla birlikte Saadet çağatayeski ve çağdaş birçok kaynağa dayanarak kaleme aldığı çalışmasında, il/el kelimesinin, diğer anlamlarıyla birlikte kavim, memleket, devlet, halk, barış anlamları taşıdığını ortaya koymuştur.9 Eski Türkçe´den bugüne kadar kullanıla gelen ve beg, bek, bik şekillerinde de telaffuz edilmiş olan bey kelimesinin ilk anlamı "asilzade"dir.

Bunun yanı sıra birtakım başka unvan ve rütbelerle birleşerek genelolarak yüksek makamları ifadede kullanılmıştır.ıo Bu iki kavramdan oluşan ilbegililbeyi/elbeyi deyimine gelince, Türkmenlerin etnografyası üzerine yapılan son çalışma, bu konuda önemli bilgiler sunmaktadır. Buna göre ilbegi birleşik ismi, Sakarların atası olan Alkııoevli (Alkarevli) boyundan daha önceleri, çağdaş Türkmenistan devletinin konumlandığı coğrafyada kullanılmakta idi. Sakar Türklerinin atalarına il begi denilmekteydi. Müstakil bir Türkmen boyu olan İl begi boyu tarım ve hayvancılıkla uğraşıp avcılık yapmaktaydı. Maharetli olmalarından dolayı bunlara Türkmen Türkçesinde "tuttuğunu koparan, becerikli ve başarılı" anlamında algır lakabı yakıştırılmış, ve algır ilbegiler olarak anılmaya başlamışlardı.

Bu lakap zamanla Algıröylü ve nihayet AlkırevIi şeklinde telaffuz edilmiş ve yirmi dört Oğuz boyunun birinin ismi haline gelmiştir. Öte yandan İlbeyli isminin farklı bir versiyonu olan Elbeyli deyimi üzerinde duran bazı yazarlar, söz konusu oymağa yabancı kabileden bey tayin edildiği ne istinaden bu adın verildiğini ileri sürmüşlerdir Oysaki, yukarıda bahsedildiği üzere el kelimesinin anlam bakımından ilden farklı olmadığına bakılır ve elin asıl manasının günümüzdeki gibi yabancı anlamını karşılamadığı göz önüne alınırsa, bu tanımın yanlışlığına hükmedilebilir. Nitekim Osmanlı dönemi metinlerinde söz konusu kelime İlbeyli veya İlbeglü şeklinde kaydedilmiştir. Saadet çağatay, el beğini, "handan sonraki rütbe" olarak değerlendirerek, bir makama atfetmektedir.

Bu anlamda Anadolu´nun bazı bölgelerinde bucak müdürü, vali ve mıntıka kumandanına el beyi denilmektedir Anadolu dışında yaşayan Türkler de il beyi ile bir makamı kastetmektedirler. Örneğin İran Azerbaycanında Türkiye hududuna yakın Erdebil ve Karabağ bölgelerinde yaşayan Türk topluluklarından Şahseven grubu içerisinde ve reisIeri olmayan yedi oymağın her birine il beyi adlı bir zabit nezaret etmektedir. Günümüzde başta Sivas, Kahramanmaraş, Gaziantep, Kars ve Iğdır olmak üzere birçok yörede yer adı, şahıs adı ve soyadı olarak kullanılan bu kelimelerin Osmanlı Devleti zamanında da yaygın olarak kullanıldığına şüphe yoktur. Nitekim 19. yüzyılda Balkanlarda Dobruca´da bir köy Elbeyli; Halep vilayetinin kuzeydoğusunda bir nahiye İlbeyli adını taşımaktadır Dokakin sancağı İlbeyli Numan adlı mutasamf tarafından yönetilmektedir.

Malazgirt´in fethinden sonra Anadolu´ya göç eden Türkmenlerin büyük bölümü, güneyden hareket ederek Suriye yolunu kullanmışlardır. Bundan sonra Halep Türkmenleri genel adıyla bilinen bu göçerlerin arasında birtakım topluluklar meydana gelmişti. Topluluklardan birisi de Ulu-Yörük Türkmenleriydi. 15. asrın başlarında Timur´un Sivas´ı istilası sırasında, burada yaşayan İlbeyliler, Ulu- Yörük topluluğunu meydana getiren oymaklar arasında sayılmaktadır. Ulu- Yörük Türklerinin Ortapare koluna mensup İlbeylilerin ezici çoğunluğu Sivas´ın güneybatısında, bazı obaları da Artuk Ova´da yaşamakta idi,z° Osmanlı dönemi resmı kayıtlarında İlbeylilere ait tespit edilebilen 1485 tarihli belgede, bunların Sivas´ın güneybatısında yaşadıkları görülmektedir. Başlarında Enıirza Kethüda´nın bulunduğu İlbeyliler 311 haneye sahiplerdi ki, bu da ortalama 1.555 kişilik nüfus demektir. Bu tarihten otuz beş yıl sonrasına, yani 1520 yılına aİt defterde ise 967 haneye ulaştıkları görülmektedir.

Kırk dört kışlağa ve yaklaşık 4.1 31 nüfusa sahip olan İbeylilerin başında Enıirza Veled-i İlbeyli bulunmaktadır. Aşiret 1574 yılında kışlakta yaşamakta ve çiftçilikle uğraşmaktadır. İlbeylilerin bu tarihteki vergi nüfusu 1.624´tür. Bunun 5 ile çarpılmasından elde edilen 8.120 rakamı, oymağın toplam nüfusu hakkında fikir vermektedir.14 17. yüzyıl başlarında, 1614 kışında Kızılırmak civarında muayyen bir kışlağa sahip olan2s İlbeylilerin burada çiftçilik yapmaları,26 yavaş yavaş yerleşik hayata yöneldiklerini göstermektedir. Bununla birlikte 1603 yılından itibaren gelişen Celali isyanlarının etkisiyle İlbeyliler bir süre dağılmış, zaman zaman komşu cemaatlerin saldırılarına maruz kalmış, yaylayıp kışladıkları bölge işgal edilmiştir. İlbeyli Türkmenlerinin yayıldıkları saha yalnızca Sivas bölgesiyle sınırlı değildir. 15. yüzyılda Halep´in kuzeybatısı ile Maraş´ta da kalabalık bir İlbeyli grubunun varlığı bilinmektedir.

Ağacan Beyoğlu, bunların 13. ve 14. asırlarda Ortadoğu´ya göç eden İlbegiler (Alkırevli-Karaevli Türkmenleri) olduğunu, yeni topraklarında küçük bir değişiklikle İlbeyliler diye adlandırıldıklarını ileri sürmektedir. Faruk Sümer´in görüşü ise, Maraş İlbeylileri olarak adlandırılan bu grubun Sivas´taki İlbeyıilerle isim benzerliğinden başka hiçbir ortak taraflarının bulunmadığı yönündedir. Aynı müverrih bir başka çalışmasında, bu grubu Dulkadirli ulusu (Şam Bayadı) içerisinde göstermiştir.30 Nitekim çoğunluğu Akkoyunluların bakiyeleri olan ve doğu ve güneydoğu Anadolu´ya yayılmış bulunan Bozulus Türkmenlerini oluşturan aşiretlerden birisi de İbeylilerdir.

1540 yılında Bozulus içinde sadece beş hane ile temsil edilmekte olan bu grup Antep bölgesinde yaşamaktadır.3 ) Bunlar da Sivas´takiler gibi çiftçilik ve hayvancılıkla iştigal etmektedirler. Cevdet Türkay, tarihini belirtmediği bir belgede, Maraş İ1beylilerinin Birecik, Halep, Sivas, Rakka, Kilis, Maraş, Antep, Adana, Merzifon, Zile, Yüzdepare, Tokat, Rumkale (Rakka), Manboc Ravendan (Halep) bölgelerinde sakin olduklarını iddia ederken, bunların mali bakımdan Tokat voyvodalığına bağlı olduğunu belirtmektedir.33 Aşağıda görüleceği üzere, Sivas İlbeyıilerinin de Tokat voyvodalığına bağlı olduğu göz önüne alınır ve günümüzde iki bölgede yaşayan İ1beyli torunlarının sözlü rivayetlerine bakılırsa, bunların birbirleriye akraba oldukları akla gelmektedir. Bğer akrabalık söz konusu değilse, aynı adı taşıyan iki oymağın karşılıklı olarak ters yönlerde hareket ettikleri ve zaman zaman birbirlerinin bölgelerine yerleştiklerinde şüphe yoktur.

Zira özellikle güneydeki İlbeyıilere ait destanlarda bu görüşü haklı çıkarır nitelikte temalar çoklukla bulunmaktadır. Örneğin Dedemoğlu adlı ozanın türküsünde geçen Geldik Anadolu Kayseri Dağı / Göründü Sivasla Genıriğin bağı / çat Akdere derler Zilenin sağı / Sanısım Trabzon Çorunı illere dizeleri güney İlbey lilerinin dolaştıkları yerleri göz önüne sermektedir. İki İlbeyli grubunun akrabalıkları hususu bir yana, bu çalışmanın konusunu Sivas bölgesi İlbeylileri teşkil etmektedir. Osmanlı İmparatorluğu´nda konar göçer aşiretlerin çeşitli sebeplerle belli merkezlere iskan edilmesi siyasetinde İlbeyliler de bundan nasibini almıştır. 1691 - 1696 yılları arasındaki iskan hareketinde Sivas´taki bir kısım İlbeyliler Halep´in kuzeyinde Menbiç yakınlarındaki Rakka bölgesine iskan edildi?5 İlerleyen yıllarda bunlardan 150 aile iskan mahallerinden ayrılarak Maraş civarına gelmişler ve buraya yerleşmişlerdi. Böylece Rakka mukataasının kesilmesine yol açmışlardı. Onların bu hareketlerinin diğer aşiretlere kötü örnek teşkil edebileceğini düşünen hükümet, bunların bir şekilde Rakka´ya geri gönderilmelerini kararlaştırdı .

Bu arada Halep´in güneyindeki çöl kesimlerine yerleştirilmiş olan Reyhanlı aşireti, bölgede hırsızlık, adam öldürme ve yol kesme gibi eşkıyalık hareketlerine meyledince Reyhanlı aşiretinin Amik Ovası kesimlerine çekilmesi, bunların boşalttığı yerlere de İlbeylilerin yerleştirilmesi düşünüldü?7 Ancak Rakka valisi Abdullah Paşa´nın uyarısı üzerine İlbeyliIerin bulundukları yerden ayrılmaları sakıncalı görülmüş ve Reyhanlı aşireti de eşkıyalık hareketlerinden pişmanlık duyduğu için bahsedilen yer değişikliğinden vaz geçilmiştir .

SONUÇ

Günümüzde kendisini İlbeyli olarak kabul eden ve ağırlıklı olarak Sivas şehir merkeziyle şehrin güneybatısında kırk iki köyde yaşayan bu topluluğun kökenine ait bilinenler, bunların güneyden, Halep bölgesinden geldiği yönündeydi. Bu bilgi doğru olmakla birlikte, Halep´ten önceki vatanıarının neresi olduğu, bir soru olarak zihinlerde yer etmişti. İşte son yapılan çalışmalar bu konudaki soruları ortadan kaldırmış durumdadır. Gerek yukarıda atıfta bulunduğumuz Ağacan Beyoğlu´nun kapsamlı eseri, gerekse Sovyet Rusya´nın dağılmasından sonraki kültürel çalışmalar, Sivas İlbeyıilerinin asıl vatanıarının günümüzdeki Türkmenistan coğrafyası olduğunu ortaya koymuştur. Bunların yirmi dört Oğuz boyundan Alkarevli boyuna mensup oldukları da ortadadır. 13. asırda Orta Asya´ dan Anadolu ´ya vuku bulan göçler sırasında İlbeyli Türkmenleri Halep yoluyla Sivas´a gelmişlerdir. Yaklaşık beş asırlık konar göçer hayatından sonra 18. Asırda yerleşik düzene geçen İlbeylilerin meskun oldukları bölgede aynı isimle kaza teşkilatı oluşturulmuş; ilbeyli kazası bu statüsünü iki asra yakın korumuştur. Osmanlı´nın son döneminde nahiye haline getirilen İlbeyli, daha sonra bu konumunu da kaybetmiştir. Cumhuriyet döneminin ekonomik ve sosyal şartlarından dolayı şehir merkeziyle birlikte büyük şehirlere de göç eden bu insanlar kendilerini hala İlbeyliler olarak tanımakta; akrabalarının yaşadığı kırk iki köyün bulunduğu bölge de halk arasında İ1beyli olarak bilinmektedir.

KAYNAKLAR :                              

1)     HALAÇOĞLU, Yusuf, XVII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, TTK Yay., Ankara 2006.

2)    Oğuz Kağan Destanı.

3)    Cengiz Orhanlu, Osmanlı İmparatorluğu´nda Aşiretleri İskan Teşebbüsü (/691- 1696), istanbul 1963,

4)    Yediyıldız, B. “Osmanlı Toplumu”. Osmanlı Devleti Tarihi, Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu, C. II., Feza Yayıncılık, İstanbul.

5)     REFİK,  Ahmed,  Anadolu’da Türk Aşiretleri (966-1200).Reşit’üd-din, Oğuzname.

6)    Mübahat S. Kütükoğlu. "Osmanlı Sosyal ve İktisadı Tarihi Kaynaklarından Temeltü Defterleri" Ankara 1985.

7)     SÜMER, Faruk, Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, İstanbul 1999.

8)     Yusuf Halaçoğlu, XViii. Yüzyılda Osmanlıİmparatorluğu´nun İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara 1991

9)      SÜMER, Faruk, XVI. Asırda Anadolu, Suriye ve Irak’ta Yaşayan Türk Aşiretlerine Umumi Bir Bakış.

10)    Tufan Gündüz, Anadolu´da Türkmen Aşiretleri, Bozulus Türkmenleri 1540-1640, Ankara 1997.

11)     ŞAHİN, İlhan, Anadolu’da Türkmen Aşiretleri

12)     Yediyıldız, B. (1999), “Osmanlı Toplumu”. Osmanlı Devleti Tarihi, Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu,Feza Yayıncılık, İstanbul.

13)     YALKIN, Ali Rıza, Cenupta Türkmen Oymakları, Ankara, 1977.

14)     Yazıcı-Oğlu Ali, Tarih-i Âl-i Selçuk.

15)     YİNANÇ,  Refet, Dulkadir Beyliği, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.

16)      DEMIR, Enes: “Arşiv Belgeleri Işığında Milli Mücadele Döneminde Halep ve Kuzeyi”, 2. Uluslararası Osmanlı Coğrafyası Arşiv Kongresi, İstanbul 2019.

17)    Dr.Muhtar Fatih BEYDILI´in Yöresel ve Tarih araştırması Suriye Oğuz Türkmenleri  

          http://www.mukhtarfatih.blogcu.com

....................................................................................................................................................................

Oğuz /Türkmen Oymaklarının Listeleri

 Bu listelerdeki isimler Türkmen oymaklarının serüvenini daha iyi anlamak için gereklidir. Kayseri bölgesindeki Türkmen oymaklarını anlayabilmek için başta Maraş, Sivas, Yozgat ve Adana olmak üzere civar illerin kayıtlarına bakmak, hatta Doğu Anadolu, İran ve Azerbaycan Türkmenleri ile Hazar ötesi Türkmenleri hakkında da bilgi sahibi olmak şarttır. Türkmen oymaklarının isimlerinin insanı şaşırtan bir şekilde birçok yerleşim yerinde karşımıza defalarca çıkmaktadır. Bu da göstermedir ki, yurdumuzun doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine uzanan her bölgede Türkmen oymaklarından parçalar yerleşik hayata geçmekte ve hatta Irak, İran, Azerbaycan, Afganistan, Balkanlar ve Türkmenistan’a kadar büyük bir coğrafyada Türkmen topluluklarının birbirleriyle akraba olduğu gerçeği önümüze çıkmaktadır. Kayseri yöresi Yörük-Türkmenlerin listesinde bulduğunuz ve ilgilendiğiniz bir obayı bu listelerden takip ederek yurdumuzun nerelerine yerleştiğini ve hatta şu an ülkemiz dışında olan ülkelerin hangisinde aynı obaların parçalarının bulunduğunu takip edebilirsiniz.

1.Halil Zahiri’nin Listesi (Gazze’den Diyarbakır’a kadar Türkmenlerin listesi- 15. yüzyılın ilk yarısı)
1.Kut Beği Oğulları
2.Köpek Oğulları
3.Sakalsız Oğulları
4.Dülkadir Oğulları
5.Ramazan Oğulları
6.Özerliler
7. Beğdililer
8.Bayatlar
9.Bozcalılar
10.Maraşlular
11.Üreğirler
12.Üç Oklu
13.Boz Oklu
14.İnallular
15.Harbendeliler
16.Gündüzlüler
17.Kınıklar
(Bunların çıkardıkları asker sayıları 180.000 atlıdır.)[1]

2. Katip Çelebi’nin Listesi (Cihannüma adlı coğrafya kitabında17. yüzyıl ortalarında Halep Türkmenlerinin listesini verir.)

1. Dulkadirli (Elbistan’da)
2.Özerliler (Davud b. Özer oymağından, Misis’te)
3.Zekeriyye (Döğerler, salim-i Zekeri (Döğeri) oymağı Çakıt’ta)
4.Ramazan Oğulları (Adana’da)
5.Avşarlar (Caber’de)
6.Varsaklar (Tarsus’ta)
7.Bayatlar
8.Köpekliler (Halep dolaylarında idiler, bunlar değişti ve şimdiki oturanlar)
1.Pehlivanoğlu
2.Bayatlar
3.Kaçarlar
4.Avşarlar (Recep Oğulları)
5.Eymir
6.Köçeklü
7.Cerit’ten Silsüpür
8.Abalu
9.Ördeklü
10.Kara Kayunlu
11.Ak Koyunlu[2]

3. Seyyah Nieburh’un Listesi: (1764 yılı Halep Türkmenleri)
1.Beğdili (12 bin ev, Urfa’da oturur.)
2.Mehmelenli (500 çadır)
3.Bayındır (300 çadır, Urfa’da oturur.)
4.Pehlivanlı (15 bin çadır, Sivas-Ankara arası)
5.Köpeklü (10 bin çadır, Sivas-Ankara arası)
6.Avşar (500 çadır, Sivas- Ankara arası)
7.Cerit (500 çadır, Sivas-Ankara arası)
8.Lek (1000 çadır, Sivas –Ankara arası)
9.Beberli (1000 çadır, Sivas-Ankara arası)
10.Ağcakoyunlu (500 çadır, Sivas-Ankara arası)
11.Şam Bayadı (500 çadır, Sivas-Ankara arası)
12.Barak (1000 çadır, yazın Sivas’ta, kışın Zor’da)
13.Çağırganlı (200 çadır, yazın Sivas’ta, kışın Zor’da
14.Reyhanlı (2000 çadır, yazın Sivas’ta, kışın Halep’te)
15.Kınık (200 çadır, kışın Adana’da, yazın Kayseri’de)
16. Dadlı(Tatılı) (200 çadır, yazın Kayseri’de, kışın Urfa’da)
17.Ulaşlı (200 çadır, Halep’te)
18.Ceceli (1000 çadır, Antep’te)
19.Kızık (2000 çadır, Antep’te)
20.Dede Karkın (1000 çadır, Antep’te)
21.Kabalı (1000 çadır, Şam’da)
22.Kara Koyunlu (500 çadır, Şam’da)
23.Sofular (500 çadır, Sivas bölgesinde)
24.Kuluncuklu (500 çadır, Sivas bölgesinde)
25.Pürnek (12.000 çadır, Ankara bölgesinde)
26.İl Beğlü (2000 çadır, yarısı Sivas’ta, yarısı Halep’te)
27. Karaca Kerd (500 çadır, Kayseri bölgesinde)
28.Şerefli (500 çadır, Şam bölgesinde)
29.Ayalı (1000 çadır, Şam bölgesinde)
30. Kıçlı (belki de Kılıçlı) (200 çadır, Şam eyaletinde)
31.Eymir (500 çadır, Şam eyaletinde)
32.Toktemürlü (500 çadır, Şam eyaletinde)
33.Sarıcalar (500 çadır, Şam eyaletinde)
34.Geyikli (2000 çadır, Şam eyaletinde)
35.İzzeddinlü (500 çadır, Şam eyaletinde)
36.Özerli (1000 çadır, Şam eyaletinde)
37.Musa Beğli (500 çadır, Antep yöresinde)
38.Ditimli (3000 çadır, Antep yöresinde)[3]

4. Langlois’in Çukurova’daki Oymalara dair listesi (1857)
Tarsus
1. Menemenci (3.000 ev)
2. Tekeli (600 ev)
3.Sortan ve Küçü Oğlu (500 çadır)
4.Kara Kahyalu (700 çadır)
5.Tor-Oğlu (300 ev)
6.Bahşiş ve Hacı Hasan Oğlu (300 ev)
7.Kara Tekeli (150 ev)
8.Puran ve Mustafa Bey (200 çadır)
9.Kalavunlu (30 ev)

Adana
Kara Hacılı (500 ev)
Dündarlı (200 çadır)
Cerit (1200 çadır)
Sırkıntılı Oğlu (800 çadır)
Kerimoğlu (2500 çadır)
Karıntılu /Kırıntılı (100 çadır)
Kozanoğlu (500 ev)
Bozdoğan (1400)
Tecirli (1200 çadır)
Farsak/ Varsak (800 çadır)[4]

5. Dr. Çakır Oğlu’nun Listesi : (İzmirli Rum asıllı doktor Çakıroğlu’nun listesi – 19. yüzyılın ikinci yarısı)

Batı Anadolu’da Yörük Oymakları:
1.Ahmedli (Kula, Simav)
2.Altcı (Attala’dan At Alan’a kadar)
3.Anamaslu (Karacalı) (Demirci’de, 50 çadır, 70 ev)
4.Araplı (Salihli- Bursa arasında)
5.Çakal (Saruhan sancağında-Manisa)
6.Çarık (Kula’da)
7.Farsak (Aydın’da 1200 aile)
8.Gök Musalı (Demirci’de İncikler köyünde 50 çadır, 50 ev)
9.İvatlı(Kamet civarında 22 çadır)
10.Kaçar (Selge’de, Alaşehir ve Nazilli’de geniş bir oymak)
11.Kara Tekeli (İzmir)
12.Horzum (Aydın ve Bursa)
13.Kızıl keçili (Selinti-Kula- Pınarköy’de yaşarlar, 800 çadır)
14.Manavlı (Alaşehir, Salihli, Bursa)
15.Narincelü (Kula, Denizli)
16.Saraç (Uşak ve Eşme)
17.Sarı Tekelü (Nazilli, Denizli ve Bursa arası)
18.Şebidli (Kula’da 60 ev)
19.Şeybli (Uluborlu, Afyon arasında 70-80 çadır ve 200 ev)
20.Yağcı Bedirli (Soma, Bursa)
Aydın Vilayetinin Güney-Batısında ve Diğer Yörelerdeki Oymaklar:
Abdal (Uluborlu)
Akdağlı (Nazilli)
Ak Kozalı
Alaca Koyunlu (Konya’ya kadar)
Allah Abeli (saruhan)
Beylikli
Boynu İncelü
Burhan (Bursa)
Çambar (Aydın-Bursa)
Çepni (Aydın)
Çitmi
Dede Karkınlı (Saruhan)
Derici (Aydın-Bursa)
Dosuti Araplı
Eski Yörük
Eşpek
Geygel
Gerinisli (Nazilli Muğla arası)
Göşçi (Nazilli)
Harmandalı
Hutal
Güzel Beyli (Nazilli)
İğneci (Saruhan)
İmir harici (Saruhan)
Cerit (Nazilli)
Kara Fakı Oğlu (Aydın-Bursa)
Karamanlı (Nazilli-Isparta arasında)
Kara yağcılı
Köseler (Nazilli)
Kılaz
Kirtiş
Kıslilerli (Saruhan)
Kızıl Işıklı (Bursa)
Kocabeyli (Aydın- Bursa)
Musalarlı (Saruhan)
Muzan (Bursa)
Omurlu
Rahman
39.Şaçı Karalı (Nazilli)
40.Taş Evli
41.Tekeli (Nazilli)
42.Tereci
43.Yatağanlı (Kara Ağaç yakınlarında)
44.Yel Aldı [5]

6. A.Dupre’nin Listesi (19. yüzyıl başlarında Azerbaycan ve İran Türkmenleri)
1. Afşar
2. Kaçar
3.Mukaddem
4. Türkmen
5.Kengerlü
6.Taliş
7.Kara Çorlu
8.Şah Dullu
9. Kara Gözlü
10. Aynallu
11.Bayat
12.Beğdilli
13. Kurt Beçe
14. Türk Mafi
15.Kocavend
16. Abdülmeliki
17.Rahimlü
18.Fars Medanlu (Farsadan)
19. Nasır Baharlu
20.Muğanlu
21.Hüda Bendelü
22.Dumbelü (Dümbülü)
23. Hacılar
24. Şah Seven
25.Emranlu
26.Kara Hamzalu
27.Emvarlu
28.Ustacalu
29.Sarıcalu
30.Han Çobanlu
31.Civanşir
32.Koyunlu
33.Celayir
34.Halaç
35.Sa’dlu
36.Bulverdi
37. Kaşkay
38.Kurd
39. Acırlu
1. Afşarlar (Azerbaycan ve Urmiye bölgesinde Kasımlı ve Araçlu obalarına bağlı, Karaçlu, İmamlu, davudlu, Haydarlu, Kilelü, Yeberla, Tutmaklu, Adaklu, Kuhguelu, Kara Hasanlu, Ali Beklü, terzilü, Şah Buranlı oymaklarının toplam kişi sayısı ortalama 25 bin kişi, İran’ın değişik yerleriyle birlikte toplam 88 bin kişi)
2. Kaçarlar (Kacarlar) : Kavallar, Develü, Kikyalu, Dabanlu, Suçanlu, Kerlü, İzzeddünlü gibi oymakları vardır. İran’ın değişik yerlerinde toplam nüfus 3800 kişidir.
3. Mukaddem : Megara2da yaşarlar. Toplam 5000 kişidirler.
4.Dumbelü: Azerbaycan’ın batısında Hoy ve Selmas yakınlarındadırlar. 1200 aileye yakın.
5.Türkmen: değişik yerlerde toplam 38000 kişidirler.
6.Kengerlü: Aras kıyılarında 5000, Kum dolaylarında 1000 kişi
7.Taliş: Mazenderan ve taliş’te 5000 kişi
8.Kara Çorlu: Karabağ, Aras-Kür, Horasan, 12000 kişi
9.Şah Dullu : Erivan- 8000 kişi
10.Kara Gözlü : Hemedan- 12000 kişi
11.Aynallu : İsfahan- 5000 kişi
12.Bayat : Azerbaycan-Tahran-Şiraz- Nişabur, toplam 19.000 kişi
13.Beğdili: Azerbaycan-Save- Kum, 5000 kişi
14.Kurd Beçe : Azerbaycan ve Irak’ta 6000 kişi
15.Türk Mafi: 2000 kişi
16.Kocavendi: Gilan ve Mazenderan 5000 kişi)
17.Abdulmeliki: 6000 kişi
18.Rahimlü: Yezd-Kast 3000 kişi
19.Fars-Medanlu : Fars- 10 000 kişi
20.Nasır-Baharlu Fars- 12 000 kişi
21.Muğanlu : Tebriz, Aras – 6 000 kişi
22.Huda Bendelü : Kirman şah- hamse; 6 000 kişi
23.Hacılar : Mazenderan 4 000 kişi
24.Şah seven : Erdebil, Rey ve fars’ta, 14 000 kişi
25.Emranlu : Esterabad , 4000 kişi
26.Kara Hamzalu : İsfahan, Kezzaz; 3000 kişi
27.Emvarlu: Kazvin 5000 kişi
28.Sarıcalu : Azerbaycan, 5000 kişi
29.Han Çobanlu : Azerbaycan, 10000 kişi
30.Civanşir: Azerbaycan, 8000 kişi
31. Koyunlu: Azerbaycan’da, Hoy ve Erivan’da, 8000 kişi
32.Celayir: Horasan- Nüfusları bilinmiyor.
33.Halaç: Kum, Save ve Azerbaycan’da 8000 kişi
34.Sa’dlu(Seyidlü): Halbal’da 5000 kişi
35.Bulverdi: Fars’ta 5 000 kişi
36.Kaçkay: Fars’ta 15 000 kişi
37.Kurd : Mezanderan ve Irak’ta 4000 kişi
38. Acırlu : İsfehan, serawend’de 6 000 kişi[6]

7. Lady Shell’in Listesi: (İran ve Azerbaycan’daki oymakların listesini verir, 19. yüzyılın ortası)
A. Azerbaycan Oymakları:
1. Şah Seven: Mişkin ve Erdebil, 1000 çadır
2. Hacı Alili: Karadağ, 800 çadır ve ev
3.Beğdili: Karadağ, 200 çadır ve ev
4.Şeyhlü: Karadağ, 150 çadır ve ev
5.Mukaddem: Megara, 5 000 ev
6.Mahmudlu: Megara, 2500 ev
7.Baharlu: 2000 ev
8.Avşar: Urmiye, 7000 ev
9.Kara Papak: Sulduz, 1500 ev
B.Mazenderan Oymakları:
1.Kaçar: 2000 ev
2.Can Beğlü: 50 ev
3.İmamlu: 50 ev
4.Usanlu: 50 ev
5.Afşar: 100 ev
c.Tahran Oymakları:
1.Şah Seven: Kum-Tahran, 9 000 çadır
2.Hara Kanlu: Kazvin-Zencan
3.Bacmanlu:
4.Kündeşlü /Gündeşlü: Tahran, 400 ev
5. Halaç: Tahran
6.Hüda Bendelü: Tahran
7.Afşar: Tahran-Kazvin, 900 çadır
8.Türk Mafi: 100 çadır ve ev
9.Kengerlü: 1000 çadır ve ev
10. Kale-küp Govbaz: 150 ev
11.Ebül Hasani. 320 çadır ve ev
12.Cihan Beglü Şadlu:
13.Usanlu: Har ve Demavend, 1500 çadır ve ev
D.Hamse Oymakları:
1. Gerrus : 5000 ev
2. Afşar şah Sevenleri: 2500 çadır
3.Hüda Bendelü: 600 ev
4.Dodanga: 150 ev
5.Zulkadir: 200 ev
6.Mukaddem: 150 ev
7.Afşar: 200 ev
8.Kurt Beglü: 1500 ev
E. Kirman Oymakları:
1. Afşar: 1500 ev
2.Karacı: 700 ev
F.Hemedan Bölgesi Oymakları:
1. Kara Gözlü: 4 000 ev
2.Hallaç: Nüfusu bilinmiyor.
G.Fars Bölgesi Oymakları:
1.Bayat: 120 ev
2.Berguşadi: 50 ev
3.Kacar-Afşar: 100 ev
4.Ebülverdi: 300 çadır
5.Tevelili: 40 ev
6.Şah Seven: 60 çadır
7.Kara Gözlü: 100 ev
8.Amele: 40 ev
9. Kaşkay: 40 000 çadır
10. İnanlu: 4800 çadır ve ev
11.Ağaç eri /Çağatay Keştil: 1000 çadır
12.Nefer: 850 çadır
13.Baharlu: 1230 çadır
I. Horasan Oymakları:
1.Merdi: 70 ev
2.Çalai: 2000 ev
3.Turk-i Celayir: 1500 ev
4.Bayat ve Hurşabi: Nişabur’da 10 000 ev
5.Karışık: 1000 ev
6.Kelicei: 200 ev
İ.Kirmanşah Oymakları:
1. Hudabendelü: 200 ev [7]

8. Gunnar Jarring’in Listesi:
The Distribution of Turk Tribes in Afganistan (Lund, 1939) adlı eserinde Afganistan’daki Türkmenleri beş gruba ayırmaktadır:
1. Salur Ogurcik’in neslinden gelenler: 140 kola ayrılan Yomutlar, 110
kola ayrılan Salurlar, Sarıklar ve Tekeler bu gruba girmektedir.
2. Oğuz Kağan’ın neslinden gelenler: 78 kola ayrılan Göklenler, 50 kola
ayrılan Çavdurlar, Hataplar, Mukriler, Karkınlar, Ersarılar, Bayatlar,
Agarlar, Ogurcaliler bu gruba girmektedir.
3. Türkmenleşmiş olanlar: Bu gruptakiler 55 kola ayrılmaktadır.
4. Sunçı, Nuhurlı, Anaulı, Murça aşiretleri.
5. Oğuz menşeinden gelmeyen yeni teşekkül etmiş aşiretler.
Bu Türkmen aşiretlerinin pek çoğu Türkmenistan ve Türkiye’deki Türkmen
aşiretleri ile aynı adı taşımaktadır. Nüfuslarının 600 bin ile 1 milyon arasında değiştiği sanılmaktadır.[8]

9. Irak Türkmenlerinin İskan yerleri: Irak Türkmen Cephesinin internet sitesinden alınmıştır. Kısaltılarak verilmiştir, tabidir ki bütün Türkmen yerleşimini gösteren bir liste değildir.
Musul ve çevresindeki yüzlerce köy, Erbil, Altunköprü, Kerkük ve çevresindeki köyler, Tazehurmatu, Tavuk, Tuzhurmatu ve çevresindeki Bayat Köyleri, Kifri, Karatepe, Hanekin, Kızlarbat (Sadiye), Karağan (Celevla) ve çevre köyleri, Şahraban (Mikdadiye), Bedre, Kazaniye ve Mendeli gibi il, ilçe, kasaba ve köyler;
Bağdat’ın yoğun olarak Karakol, Azamiye, Rağibe Hatun semtlerinde yaşıyan Türklerin nüfusu 300 bine yaklaşır.
Musul’un çevresindeki kırsal alanda yüzlerce Türk köyü vardır. Şebek oymağı, Sarılı ve diğer Türk aşiretlerinin yaşadığı Musul bölgesindeki köyler, yoğun biçimde Türk nüfusunu barındırır. Musul’un çevresinde yer alan önemli Türk köyleri: Abbasiye, Abzah, Akkoyun, Albek, Alireş, Alkuş, Arpacı (Arpaciye), Babıniyet, Ba’hamza, Basahra, Ba’şika, Baştutmaz, Ba’vize, Baybuğ, Bazvaya, Bedene, Bektaş, Besan, Bılavat, Bısatlı, Bi’rhallan, Cilevhan, Çinçi, Deraviş (Dervişler), Ebucerbu’a, Eskişehir, Fazılıye, Gazekân (Gazihan), Gökçeli, Hamdaniye, Haraba, Harabasultan, Havar,Haznebent, Haznetepe, Hıdır (ilyas), Horsabad, Isteh, Kadıköy (Kaziyye), Karakoyun, Karakuş, Karaşor, Karatepe, Karatepe Şebek, Karayatağ, Keberli, Kehriz, Kelek, Kelete, Kepresor, Kızfahre, Körgariban, Minara Şebek, Mişerfe (Müşerrefiye), Mahallebiye, Ortaharap, Ömergân (Ömerkân), Ömer Kayacı, Reşidiye, Rezzakıye, Selamiye, Seyyidler, Şebek, Şemsiyyat, Şennif, Şeyhemir, Şirehan (Aşağı ve Yukarı Şirehan), Tahrava, Telagub, Tercile, Tevfikiye, Tezharap, Tilyara, Toprakziyaret, Topzava, Verdek, Yarımca, Yengi Bısatlı, Zehrahatun, Zeynelabidin dir.
Musul’un 60 km. batısında yer alan Telafer, Irak’taki Türklerin yoğun biçimde yaşadığı en büyük ve en halis bir Türk ilçesidir. Telafer yöresinde bulunan Türk köylerinin başlıcaları şunlardır:Ağbuğa, Ağbulağ, Ağtepeler, Antallavi, Arpatepe, Avkenni (Efkenni), Azzotepesi, Buhur, Ceddu’, Cegen Harabı, Ciheşler Tosnuğu, Cubara, Cuma, Çardağtepe, Çeti(y)liler Tarrı(Tar, tarla, tarrı, tarlası demektir), Damlamaca, Daşlıdere, Deveboynu (2 köy), Efkenni (Bucak merkezidir), Faka, Hamra, Harala, Harna, Irfî, Kırmızı, Kızılkuyyu (Kızılkuyu), Kızıl Tar, Körkuyyu, Kubbuk, Kuyyu (Kuyu), Malviren, Mıstah, Miççe ,Mahallebiye, Sanbar, Sec’a, Sopan (Sapan) Harabesi (arkeolojik sit alanıdır), Sualtı, Şeh (Şehy) İbrahim, Turmu, Üçtepeler (arkeolojik sit alanıdır), Viranşehir. Ayrıca Telafer’in batısında bulunan Sincar’ın güneyinde de Türk köyleri vardır. Bu köylerin en önemlileri arasında Meydankulu, Sibate, Sino ve Tellavi anılabilir.
Kerkük ilinin 1975 yılına kadarki idarî taksimatında 4 ilçe vardı. Bunlardan biri merkez ilçe olan Kerkük’tür. Kifri, Tuzhurmatu ve Çemçemal ise diğer üç ilçenin adlarıdır.Kerkük merkez ilçesine bağlı nahiyeler Karahasan, Şıvan, Altunköprü ve Havice’dir. Kifri’ye bağlı nahiyeler Karatepe, Şirvan ve Bebaz adları ile tanınır. Tuzhurmatu ilçesinin iki nahiyesi Tavuk ile Kadir kerem’dir. Çemçemal’ın nahiyeleri ise Ağçalar ve Sengav’dır.Yoğun Türk nüfusuna sahip olan Kerkük, Irak Türklerinin kalbi ve kültür merkezidir.Kerkük’e bağlı nahiye ve köylerin tamamı da Türk nüfusuna sahiptir. Kerkük’e bağlı nahiye ve köylerin belli başlıları şunlardır:Badava, Beşir, Bılava, Çardağlı, Göktepe, Ilıncak, Karaincir, Kızılyar, Kuştepe, Kümbetler, Leylan, Ömermenden, Tazehurmatu, Tercil, Tirkalan, Tirkeşkan, Tokmaklı, Topzava, Yahyava, Yayçı. (Bunların bir kısmı Bağdat yönetimi tarafından yıkılarak, Türkmen halkı başka yerlere sürülmüştür.)Tuzhurmatu ilçesinin Tavuk nahiyesi ve yakınındaki İmam Zeynelabidin köyü, halis birer Türk yerleşme merkezleridir. Tuzhurmatu da, Telafer’den sonra Irak’taki en önemli Türk ilçesi durumundadır. Bu ilçenin sınırları içinde yaşıayan Bayat boyunun oturduğu köyler, bölgedeki Türk nüfusunun önemli bir sahasını oluşturur. Bayat boyunun yaşadığı bu köylerin en önemlileri şunlardır: Abbud, Amirli (Emirli), Bastamlı, Biravcılı, Çardağlı, Hasadarlı, Karanaz, Muratlı (Süleymanbeg), Pîrahmetli, Şahseven, Yengice, Zengülü.Tarihi bir Türk ilçesi olan Kifri’ye bağlı Karatepe de önemli bir Türk nahiyesidir. Çoğu Bayat boyuna mensup olan bölgedeki Türk nüfusu, ayrıca o yörede bulunan köylerde yaşarlar. Bunların arasında konar-göçer hayatı sürdüren Aştöken, Birefekire, İlancı, Tatran ve Sındıç, ilgi çeken belli başlı Türk köyleridir.
iyale ilinin idari taksimatında yer alan 5 ilçe vardır. Bunlar Bakuba, Halis, Hanekin,Mendeli ve Şahraban (şimdiki adı Mikdadiye)’dir. Bu beş ilçenin hemen hemen hepsinde Türk nüfusu olarak karşımıza çıkar. Ayrıca bu ilçelere bağlı Türk kasabaları vardır. Bu kasabalar arasında Bakuba’yşa bağlı Kazaniye; Halis’e bağlı Mansuriyet Çebel: Hanekin’e bağlı merkez Hanekin, Karağan (Celevla), Kızlarbat (Sadiye), Koratu ve Meydan; Mendili’ye bağlı Kazaniye ve Beledruz; Şahraban (Mikdadiye) ilçesinin aynı adı taşıyan merkez nahiyesi, Türk yerleşimlerinin önemli birer merkezi sayılır. Bu arada bölgede yer alan Bacalan, Bahruz, Deliabbas, İbrahim Semin, Karacıva, Karaulus ve Kenaniye adlı kasabalarda da Türk nüfusu yaşar.
Türklerin aralıklı olarak geliş ve yerleşmeleri sonucu, Irak’ta önemli ve büyük bir Türk varlığı ortaya çıkmıştır. Abbasi döneminde bir Türk kolonisi olarak, henüz bölgede yerleşik bir düzen içinde varlık göstermeyen Türkler, Abbasi ordusunda görev yapmışlardır. Irak’a ilk olarak gelen bu Türkler, çeşitli boy ve oymaklara mensuptular. Bunların isimlerinden ve lakaplarından hangi Türk boyuna aid oldukları kolayca tesbit edilebiliyor. Mesela İbni Kayıglıg’ın Kayığlı; Kıbcakhî’nin Kıpçaklı; Khallukhî’nin Karluklu; İbni Azgiş’in Azgışoğlu ve İbni Yemak’ın Yemakoğlu olduğunu anlamak mümkündür. Bunların bazılarının Oğuzlardan ve diğerlerinin de, örnek olarak Beni Tulun (Tulunoğulları)’un Tokuzoğuz’lardan oldukları, dikkatlice incelendiği takdirde kolayca anlaşılır. Eski yazıda Arap imlasına göre değişik biçimlerde okunmaları mümkün olan birçok Türk adının, bu bakımdan zaman zaman İranlı veya başka kökenli olmaları düşüncesini uyandırmıştır. Bunun gibi Afşin, Sacoğulları, Kara Buğra ve Büyük Buğra gibi Türk kökenli birçok komutanın varlığı ortaya çıkmaktadır. Abbasi halifelerinin hizmetindeki orduda, bazı Türk boylarının büyük sayılarda temsil edildikleri de görülmektedir. Bunların başında al-İvaiye yani Oğuzların Yıva boyu ile Hazarlar ve Halac oymakları gelmektedir. Akkoyunlular da başlıca Pürnek ve Musullu boylarına dayanmışlardır. Bu iki önemli boyu Hamza-Hacılu, Kara-Hacılu, Emîrlu, İzzeddin-Hacılu gibi ikinci derecede boylar takip etmekte idi.
Suphi Saatçi, Irak Türkmenlerinin Bayat, Yıva, Karakoyunlu, Döğer, Çepni, Eymür, Harbendelü, Şebek, Salur, Beğdili, Ulaşlu, Ocuşlu, Biravcılı, Karanaz, Muratoğlu, Bacalan, Ulus-tatar, Karaboga, Yağmur Tatalı, Mavili ve Sarılı gibi boylara dayandığını ifade etmektedir.[9]

10. Kayseri’ye komşu il Yozgat’ta Yörükler ve Türkmenlerin Listesi:
Karatatarlar’ın Bozok bölgesinden gitmesi sonucunda bölge, Sivas’ın güneyinde ve Kayseri’nin doğusunda (bilhassa Uzunyayla) yaylaya Dulkadırlı Türkmenleri tarafından iskan edilmiştir. 15. yüzyılda Yozgat ve komşu mahallere yerleşen, Bozok adıyla anılan oymaklar ve yerleştikleri bölgeler şöyledir:
a. Kızılkocalu: Topluca yaşadıkları yer; Yozgat, Şefaatli, Yerköy ve Musabeyli ile çevrili saha olup, Elmahacılı, Musa Beglü, Aziz Beglü, Yusuf Abdal, Dokuz, Hasancı gibi obalarla Topaç, Erkekli ve İğdeli gibi ekinlikler de bu sahanın içinde bulun- maktadır. 1529 – 1530 yıllarında küçük bir köy olan Yozgat da bu sınırın içindedir. Ayrıca, Ballı Saray, Yassı Kışla, İğde Kışla, Arık Asan, Ağca Saz, Dere Kışla, Köse Yusuflu, Ali Şarlu, Sekilü, isa Hacılu ve Köşler de bu oymağa bağlı olanların yerleşip isim verdikleri yerleşim birimleridir.
b. Salmanlu: Bu oymak Yozgat’ın batısında bulunan Salmanlı’da yerleşmiştir.
c. Ağaçalu (Ağcalu: Bu oymak Karadere’de yaşamaktaydı. Bu bölgede tamamen Agaçalu’larca doldurulmus, Aşağı Kanak da bu boya mensup kişilerce iskan edilmiştir. Ayrıca Sokun, Emlak, Karça, Alilü, Hacılar, Hamzalu, Haşer, Çakır ve Cedük’te de Ağaçlu obaları bulunmaktadır.
d. Çiçeklü: Bu boy Boğazlıyan çevresinde oturmaktaydı.
e. Zakirlü: Bu oymak Sorgun civarında yaşamakta ve Yayla Hacılu, Ramazanlu, Orhan Hacılu, Emir Gazili ve daha bir çok obalara ayrılmaktadır.
f. Mes’udlu: Bölgenin en eski oymaklarındandı. Buna rağmen pek fazla nüfusu olmayan oymaklardan meydana gelmiştir.
g. Ağça Koyunlu: Bunların kalabalık bir kısmı Gedük’te bir kısım obaları da Kara Dere’de yaşamaktadır.
h. Kavurgalu: Yozgat’ın doğusunda kendi adını taşıyan Kavurgalı Köyü ve çevresinde yaşamaktadırlar.
i. Demircülü: En tanınmış obaları, Sarım Beglü olup Merkeze bağlı Sarımbey bu obanın adını taşımaktadır.
j. Şam Bayadı: Bunlar Bozok’un sınırları içinde bulunan o zamanki ismi Gedük olan şar Kışla’da yaşamaktadırlar.
k. Söklen: Yurtları Yukarı Kanak olup, burada bulunan; Ayrancı, Yağmur Kışlası, Kümber Kışla, Karaca Üyük, Akarca, Arpalık, Küpeli, Karaevli Kışlası, Dere Yağsın, Alembeg Kışlası, Emirbeg Kışlası, Baraklu, Akbenlü, çukurviran ve ekinliklerde 1542 – 1543 yıllarında 33 obaya ayrılmış bir halde yasıyorlardı.
l. Hisar Beglü: Yurtalır Hasbek ve çevresi olup, Hisarbeyli köyü ile Baş Kışla’nın Kışla, Eynelli (Topal Abdal Kışlası), Hasbek, Ozan, Kemal Fakihlü, Ağcadam, Çanakçı, Ramazanlu, Boyalık, Kayacık, Ağıl Kayalu), Çorak, Edik, Alın Pınarı, Musa Fakih, Çağlalı gibi ekinlikler de bunlara aittir. [10]

11. BOZOK TÜRKMENLERİ: 998 sayılı muhasebe icmaline (1530) göre Bozok Kazasında Türkmen oymaklarının nüfusları:
1. Şam Bayadı : 2596 hane
2. Kızıl Kocalı: 1279 hane
3. Süleymanlu: 1683 hane
4. Ağcalu: 1584 hane
5. Selmanlu: 813 hane
6. Karamanlu-i Dinik: 531 hane
7. Ağaca Koyunlu: 383 hane
8. Ali Beylü: 348 hane
9. Demircilü: 347 hane
10. Zakirlü: 334 hane
11. Sekilü: 267 hane
12. Tecirlü: 122 hane
13. Deli Alili: 179 hane
14. Mesudlu: 199 hane
15. Kavurgalu: 29 hane

12. Anadolu bulunan Ulu Yörük Bölükleri: (1574 yılı itibariyle)
1. Ağca koyunlu (2.068) çadır
2. Akkuzulu (1.226)
3. Koyunculu (1.037)
4. Ak Salurlu (2.359)
5. Alibeylü (1.785)
6. Ballu (4.311)
7. Çabanlu (2.694)
8.Çakır Alili (1.668)
9. Çavurcu (1.045)
10. Çepni (7.757)
11.Çomaklu (291)
12.Çungar (15.860)
13.Ekizli (688)
14.Geranpa (475)
15. İlbeylü (12.546)
16. İnallu (7.682)
17.İzzedlü ve İdrislü (1.166)
18.Kaba sakallu (438)
19.Kara Fakihlü(1.574)
20.Kara keçili ( 12.018)
21.Kınıklu (5.159)
22.Kulağuzlu (2.874)
23.Kuru Göllü (5.854)
24.Pir Evlek (555)
25.Özlü (5.574)
26.Saraclu (478)
27.Tatılu (7.098)
28.Şerafeddinlü (Tatılı’ya bağlı) (2.571)
29.Todurga (3.063)
30.Turgutlu (1.133)
31.Ulu Kamanlu (2.213)
32.Ustaclu (317)
33.Ütüklü (705)
34.Kabil (1.429)
35.Şarki Pare (620)

13. Tarsus Türkmenleri / Varsakların Listesi: Liste Ali Sinan Bilgili’nin aynı adı taşıyan tebliğinden alınmıştır.
1. Abdal Atalu
2. Ahar Aşıklı
3.Akça Köy
4. Ak Boğalu
5.Ali Beğlü
6. Alişarlu
7.Arıklı
8.Aşık İbrahimli
9.Aşıklar
10.Aşık Menteşlü
11.Aygünlü
12. Balıklı
13.Başmakçılı
14.Beğdilli
15.Beğen Aşıklu
16.Benlilü
17. Beziziler
18.Bıçkıcı
19.Boğalu
20.Bozkırlı
21.Böğrüdelik/Hacı Bozan
22.Börçlüce
23.Budaklu
24.Bulgar Şeyhlü
25. Bulurcanlu
26. Celallü
27. Çaylak Yörükleri
28. Çeçelü
29. Çirdavi
30.Çok Kocalu
31. Dadaklu
32.Danepayculu
33.Danişmendlü
34.Devletşahlu
35.Emir İlyaslu
36.Enbiya Yabcılu
37.Evciler
38.Evsun Beylü
39. Fenklü
40.Garplu / Simavun
41.Gezce Garplu
42. Girgit Ahmedlü
43.Güçlü Beğlü
44.Hacılar
45.Hamidlü
46.Hayat Hatun
47.Hızır Aşıklu
48.Hun Beğlü
49.Hüseyin Oğlanları
50.İskeliç
51.Kaba Ağaç / Tataklu
52.Kabaklar /Malki
53.Kabarsalu
54.Kaplancı
55.Kaplanoğlu
56.Kapuk İn
57. Kara Ali Aşık Oğulları
58. Kara Bekirlü
59. Karacalılar
60.Karakayalu
61.Kara Musalı
62.Kara Yahyalı
63.Karkın
64.Kemerlü
65.Kıllu
66.Kırklılar
67.Kızıl Aşıklı
68.Koca Ahmetli
69.Koca Buşaklu
70.Koçi Şeyhlü
71.Koçlular
72.Koyunculu
73.Köselü
74.Kuşuraşa
75.Küçüklü / Keçili
76.Küçüklü / Dudkeçili
77.Kürk
78.Mandalu
79.Mazılı
80.Mescidlü
81.Menteşeli
82.Mesudlu
83.Mikaillü
84.Muzudulu /Mühnetlü
85.Mürsellü
86.Okçı Demircilü
87.Okçular
88.Alpı b. Kusun
89.Ordu-yu Hasan beğ
90. Ordu-yu Mukaddem
91.Orkutlu
92.Rahmanlu
93.Salihlü
94.Sapa Çeken
95.Saraç
96.Sarı Beğlü
97.Saru Şeyhlü
98.Selçuklu
99.Sofular
100.Solak
101.Şabanlu
102.Şeyhler /Musa Seydili
103.Taşçılar
104.Tebberük Hacılı
105.Tekelü
106.Tekirler / Kafir Türk
107. Tekrek / Kurtkan
108.Tekvurlu
109.Toguz
110. Tolu Kocalu
111.Turak
112.Uçarı
113.Ulaşlı
114.Uşak Aşıklu
115.Yahşi Beğlü
116.Yahyalı
117. Yenice Köy
118. Yıkık Kiliselü
119. Zebilli

14. Ulaş Oymaklarının Listesi: Oğuzların Bayındır ve Salur boyundan gelen bu oymakların adları şöyledir.
1.Ahi Oğlu
2.Ahmet Fakihlü
3.Ali Bey Köylü
4.Avcı Hamzalu
5.Avcı Kocalı / Akarcalu
6.Bahşayışlı
7.Bayram Oğlu
8.Beğce Şeyhlü
9.Bektaşlı
10.Çakırlı
11.Çapanlar
12.Çaparlu
13.Çirdavi
14.Çorak
15.Çöğlü Musa
16.Dadalu
17.Davudlar
18.Değirmenci
19.Demircili
20.Direndi
21.Emre hacılı
22.Eymir İlyaslı
23.Eski Ulaşlı
24.Evliyalı
25.Evrenlü
26.Fazıllı / Çakıllı
27.Fermanşahlı
28.Hacılı
29.Hacı Yusuflu
30.Hamidlü
31.Hasıllık
32.Haydarlu
33.Hüseyinlü
34.İmane
35.İvazlu
36.Kaplancı
37.Kara Aşıklı
38.Kara Avcılı Oğlu
39.Kara Bekirli
40.Karaca Dağlı
41.Kara Hüseyinli
42.Kara İn
43.Kara İshak Oğlu
44.Kara Koçlu
45.Kara Mesudlu
46.Kızıl Ahmetli
47.Kızıl Muratlı
48.Kızıl Muratlı /Karkın
49.Koca Kız
50.Kovazlu
51.Kutlu hanlu
52.Menteşelü
53.Mezit Ahmetlü
59.Mikaillü
60.Muşyar
61.Muytap
62. Ordu-yı Hüseyin bin Ulaş
63.Ordu-yı Rüstem Beğ bin Ulaş
64.Ordu-yı Sevindik Beğ bin Mustafa Beğ
65.Ordu-yı Temir Beğ bin Ulaş
66.Ordu-yı Ulaş bin Alpı
67.Orhanlu
68.Öksüzlü
69.Piri
70.Resullu
71.Sarı Beğlü
72.Sarı İbrahimli
73.Sarı Mustafalı
74.Sazak Bağlü
75.Sığırlı
76.Sofiler
77.Şamlular
78.Şeyh Mahmud
79.Turak
80.Turak / Işıklı
81.Tur Beğlü / Kaplancı
82.Tur Ulular
83.Yancık Kesenlü
84.Yarı Beğ
85.Yarı Beğlü / Kıfistan
86.Yoldaş Oğlu
87. Yortan Oğlu Manazı
88. Yunuslar
89.Zekzeklü

15. Kuştemürlü Oymaklarının Listesi: Tarsus, Larende ve Kırşehir’de bulunan Kuştemürlü Yörükleri adını Kuştemür Bey’den almış.
1. Abdal Oğlanları
2.Arpaçlu
3.Aşağı Kargılı
4.Aydoğanlı
5.Badraş Oğlu
6.Balluca
7.Beğ Mehmetlü
8.Bıyıksızlı
9.Cumacık /Köpük Hacı
10.Çakırlı
11.Çarşaklu / Çatalca
12.Çermikli
13.Çıldırımlı
14.Çoşmallu
15.Çömlek Oğlu
16.Çörekçi
17.Dervişler
18.Erçel
19. Farsaklar
20. Firenkünas
21.Gökberlü
22.Kara Çerçili
23. Kara Çobanlı
24.Kara Hamzalı
25.Kara Hasanlı
26.Kara Mahmutlu
27.Kıllu
28.Köse Hacılı
29.Mamraş
30.Mevdudlu / Kargılık
31. Neşat Abdal
32.Ordu-yı Baydak Bey
33.Ordu-yı Murat Bey
34.Ordu-yı Mehmed Çelebi
35.Ordu-yı Mehmed Bey
36. Ordu-yı İlyas Bey
37.Peçeneklü
38.Perakende-i Bozdoğan
39.Perakende-i Kavaklar
40. Salur Beğlü
41.Sarı Fakihlü
42.Sarı İlyaslı
43.Sekiz Hacılı
44.Şuk Viran
45.Taceddinlü
46.Tahirlü
47.Türkmen Sablu
48.Yaban Eri
49.Yaramışlı

16. Esenlü Oymaklarının Listesi: Tarsus ve Mersin arasında yaşayan obalar Oğuzların Todurga boyuna mensuplardı.
1.Ahmedlü
2.Alatalu
3.Bornak
4.Burhanlu
5.Davud Fakihli
6.Değeneklü
7.Devlet Şah
8.Duna Beğlü
9.Esenlü-yi Eretna (Erdana) Beğ Dodurgası
10. Gök İbrahimlü / Yassı dam
11.Hacı Beğlü
12.Hacı Fakihlü
13.Hacı Şeyhlü
14.Halife Köy
15.Hayat Bük
16.Hoca yunuslu
17.Karaca İlyas
18.Kara Hacılı
19.Kara Hasan Oğlu
20.Karatay
21.Karşılayan
22.Katırlı
23.Kayacalı
24.Koyunculu
25.Kuyuri
26. Melikşahlı
27.Mesudlu
28.Ordu-yı Esenlü-yi Bozca Dodurga
29.Sakalın Alma
30. Saraçlu
31.Sarı Yarlu
32.Şahinlü
33.Taşan
34.Tecelüler
35.Tursun Aşıklu
36. Zeyni

17. GÖKÇELÜ OBALARI: Mersin’de Deliçay, Mezitli Deresi ve Bolkar Dağlarına kadar uzanan yörede yaşarlar.
1. Ali Hanlu
2.Arşunlu
3.Arzular
4.Asri / Yak
5.Baltalu
6.Boloklu
7.Çimrilü
8.Çaylak
9.Çöğ Köylü
10.Döğünlü
11. Eski Mustafalı
12.Hacı Gökçeli
13.Hamza Beğlü
14.Hurmacıklı
15.İğdir
16.Kalburcu
17.Kapmazlu
18.Kara Hamzalı
19.Keser Oğlu
20.Koca Oğlu
21.Küçük Hacılı / Karıncık
22.Mahmud Fakihlü
23.Oğul Beylü
24.Ordu-yı Gökçeli
25.Sapan Derelü
26.Sarı Beğlü
27.Sarıca Orhanlu
28.Savcılı
29.Süleymanlı
30.Uselü
31.Tirmür
32.Yakuplu

18. Elvanlı Oymakları: Bolkar Dağı’nın güney yamaçlarında ve Mersin Erdemli arasında güney şeridinde Elvanlı köyü ve civar köylerde yaşarlar.
1.Aşıklar
2.Bor İni
3.Derzi Mahmudlu
4.Erbeği Seyyid Gencelüsi
5.Gökçe Oğlanları
6.Hamid Oğlanları
7.İl Eminlü / İlamun
8.Kal’a Beğlü
9.Kılıçlı Gencelü
10.Kıllu
11.Küreci
12.Ordu-yı Hızır Şah b. Elvan
13.Ordu-yı Elvanlu
14.Ödemiş / Sakız Viran
15.Ömerlü
16.Saru beğlü
17.Sarı Musalı
18.Sarı Karamanlu
19.Yatu Dede
20. Yaycılar

19. ORHAN BEĞLÜ OYMAKLARI : Mersin, Kuzucu Belen (Erçel) Beldesi ve Erdemli bölgesinde yaşamaktadırlar.

1.Ağalu
2.Ali Kocalı
3.Apsun
4.Bazarlu
5.Erçel
6.Erdemli / Erdem Şalu
7.Hacı Hüseyinli
8.Halus
9.Hüsameddinlü
10.Kara İbrahimli
11.Menteş
12.Merdeşelü
13.Mürsellü
14.Orhan Beğlü
15. Pömüklüler
16.Sarı Oğlu
17. Saru Beğlü
18.Sümek
19.Yalın Ayak
20.Yaycılar

20. MERSİN BÖLGESİNDEKİ DİĞER OYMAKLAR:

1Mustafalu (İmançe- Kalkancı ve Mustafalı olmak üzere üç oba var.)
2.Zekeriyalu (Bertek, Boz Oğuk, Kara Hacılı, Yunus Köyü / Yalu, Zekeriyalı, toplam altı oba)
3.Yenicelü (Burçaklu ve Yenicelü, toplam iki oba)
4.Haymana-i Karaman Obası ( Kaşıkçı Arabı, bir obadır)
5.Ozanlar (Ozan Ahiler, Ozan Hasanlu, Ozan Eymür Hanlu, Ozan Perakende, dört oba)
6.Gurbet (Gurbetan-ı Perakende)
7.Boyu belli olmayanlar: (Boztaş, Budaklu, Caferlü, Değirmenci / Değirmenci Halil, Kafir Türk / Haydarlu, Kızıllar, Mamur, Muhsin Oğlu, Pazni, Sadat, Sakarlu, toplam 13 oba)

21. BEYDİLİ OYMAKLARI: 
Cevdet Türkay, “Başbakanlık arşiv belgelerine göre, Osmanlı İmparatorluğu’nda; oymak, Aşiret ve Cematlar” adlı araştırmasında, Beydili boyunun Oymak ve Obalarınların yerleşim yörelerini şöyle belirtmektedir:

1) “Ağdöğer: Rakka Eyaleti, Türkman taifesinden, Ağdöğer Oymağı, Beğdili Aşiretindendir.”
2) “Beğdili (Beğdilü), Beğdilli (Beğdillü): Sivas, Rakka, Kangal (Sivas), Adana, Halep, Kaş Kazası (Teke
Sancağı), Tarsus Sancağı, Sis Sancağı (Adana Eyaleti), Ruha (Urfa),Trablus-u Şam Sancağı, Hama
Sancağı; Türkman Taifesi.”
3) “Sarac, Saraclı (Saraclu): Tokat, Kütahya, Manavgat Kazası (Alaiye Sancağı)
4) “Uğurlu Şeyh Oğulları nam-ı diger Şeyhlü: Ankara Sancağı, Türkman taifesinden. Uğurlu Şeyh
Oğulları nam-ı diger Şeyhlü Aşireti, Beğdili Aşiretindendir.”
5) “Akkaş: Hamid Sancağı, Aksaray Sancağı; Türkman taifesinden; Akkaş cemaati Beğdili Aşiretindendir.”
6) “Arab, Arablar, Arablı (Arablu): Sıvas, Meraş, Diyarbekir Eyaletleri, Menteşe Sancağı, Rakka Eyaleti, Anamur Kazası (İçel Sancağı), Adana, Edirne, Selanik Sancağı, Çorum Sancağı, Koçhisar Kazası (Aksaray Sancağı), Mardin Kazası (Diyarbekir Eyaleti), Zülkadiriye Kazası (Meraş), Bozok, İçel Sancağı, Alaiye Sancağı, Düşenbe Kazası (Alaiye Sancağı), Mağnisa Kazası (Saruhan Sancağı), Alaşehir Kazası (Aydın Sancağı), Erzurum, Adana havalisi, Saruhan Sancağı, Hezargrad Kazası (Niğbolu Sancağı), Antalya, Kütahya, Hama, Hums Sancakları, Çıldır Eyaleti, Gelibolu Sancağı, Şehirköy Kazası (Paşa Sancağı), Siverek Sancağı, Karaman, Uzuncaabad Hasköy Kazası (Çirmen Sancağı), Nevşehir Kazası (Niğde Sancağı), Aydın Sancağı, Adala Ovası (Saruhan Sancağı), Yeni İl Kazası (Sivas), Göynük Kazası (Hudavendigar Sancağı), Arapgir Sancağı (Sivas Eyaleti), Divriği Sancağı (Sivas Eyaleti), Kars Eyaleti, Uluborlu ve Gönan Kazası (Hamid Sancağı), Ürgüp Kazası (Niğde Sancağı); Konar-Göçer Türkman Yörükani taifesinden. Beğdilli Aşiretinden olan Arablar Cemaati, İçel Sancağında iskan olunmuştur.”
7) “Arablıibrahim (Arabluibrahim): Niğde,Halep, Ankara, Kengiri, Rakka Sancakları; Türkman taifesinden. Arablıibrahim cemaati, Beğdilü Aşiretindendir.”
8) “Arablımersin (Arablumersin): Niğde Sancağı; Türkman taifesinden. Arablımersin Cemaati, Beğdili Aşiretindendir.”
9) “Beğdili (Beğdilü-Beğdilli-Beğdillü); Halep Eyaleti, Yeni İl Kazası, Rakka Eyaleti, Gülnar Kazası (İçel), Adana, Kışehir, Canik, Karaman Sancakları, Danişmedli Kazası (Bolu Sancağı), Sivas, Çıldır, Kars Eyaletleri; Konar-Göçer Türkman taifesinden.”
10) “Beğmişli (Beğmişlü): Sivas, Rakka, Karahisar-ı Şarki Sancakları, Behisni Kazası (Malatya Sancağı), Deyr-i Ruhye ve Selimiye Sancakları (Rakka Eyaleti), Hama Sancağı (Trablus-u Şam Eyaleti), Yeni-İl Kazası (Sivas Sancağı); Türkman Taifesinden. Beğmişli Cemaati, Beğdilli Aşiretindendir.”
11) “Burak, Buraklı (Buraklu, Burak maa Çağıradak): Kars-ı Meraş Sancağı (Meraş Eyaleti), Yeni İl Kazası (Sivas Sancağı), Menbüc Kazası (Rakka Eyaleti), Haran Nahiyesi (Rakka), Sivas, Halep, Rakka Eyaletleri, Tokat Kazası (Sivas Sancağı), Kete Kazası (Hudavendigar Sancağı), Adana, Tarsus, Sis, Karahisar-ı Şarki Sancakları, Timurhisarı Kazası (Siroz Sancağı), Yüreğir ve Sarçam Kazaları (Adana Sancağı), Zülkadriye Kazası (Meraş Eyaleti); Türkman Yörükanı Taifesinden. Buraklı Cemaati, Beğdili Aşiretindendir.”
12) “Cece, Ceceli (Cecelü, Çeçeli Çeçelü): Çorum, Rakka, Aksaray Sancakları, Yeni İl Kazası (Sivas Sancağı), Adana, Halep Eyaletleri, Gülnar Kazası (İçel Sancağı), Kengiri, Niğde, Aksaray Sancakları, Katar Kazası (Çorum Sancağı), Nevşehir Kazası (Niğde Sancağı), Eyübeli Kazası (Aksaray Sancağı): Konar-Göçer Türkman Taifesiden. Ceceli (Çeçeli) Cemaati, Beğdili Aşiretindendir.”
13) “Cihanbeğli (Cihanbeğlü, Cihanbeğlü nam-ı diğer Yedi boy): Haymana Kazası (Ankara Sancağı), Harpırt (Harput) Kazası (Diyarbekir Eyaleti), Kengiri, Çorum, Kütahya, Arabgir Sancakları, Diyarbekir, Rakka, Meraş Eyaletleri, Ankara Sancağı, Bozok Eyaleti, Tokat Kazası (Sivas Sancağı), Eğin Kazası (Arabgir Sancağı), Koçgirli Sancağı (Bozok Eyaleti), Hısn-ı Mansur Kazası (Malatya Sancağı), Kırşehir Sancağı, Kars, Çıldır, Sivas Eyaletleri, Çerkez Kazası (Kengiri Sancağı), Malatya Sancağı, Erzurum Eyaleti, Kehta Kazası (Malatya Sancağı), Çermik Sancağı (Diyarbekir Eyaleti); Konar- Göçer Türkman Ekradı Taifesinden. Cihanbeğli (Canbeğli) Cemaati, Beğdil Aşiretindendir. Cihanbeğlü Cemaati, Kütahya Sancağında vaki Sarısu ve Karaçam nam mahallelerinde iskan etdirilmiştir.Nam-ı diğer Yediboy Cemaatidir.”
14) “Cırık, Cırıklı (Cırıklu): Rakka Eyaleti, Selmanlu-i Kebir Kazası (Bozok Sancağı), Anamur Kazası (İçel Sancağı), Düşünbe Kazası (Alaiye Sancağı), Adana Sancağı, Kars-ı Meraş ve Alaiye Sancakları; Türkman Taifesinden. Cırıklı Cemaati, Beğdili Aşiretindendir.”
15) “Dengiz, Dengizli (Dengilü), Dengüz, Dengüzlü, Dangizler (Denizli, Denizlü, nam-ı değer Kara Koğa), Denizler: Budaközü Kazası (Bozok Sancağı), Kütahya, Adana, Meraş, Sivas, Arabgir, Selanik, Halep ve Rakka Sancakları, Zülkadriye Kazası, Denizli, Baklan Kazaları (Kütahya Sancağı), Mangalya Kazası (Silistre Sancağı), Gümülcine, Yenice-i Karasu Kazaları (Paşa Sancağı); Yörükan Taifesinden. Dengizli (Denizli) Cemaati, Beğdili Aşiretindendir.
16) “Diger Döğer; Rakka Eyaleti, Siverek ve Çemişgezek Sancakları, Adana, Sis ve Karahisar-ı Sahib Sancakları: Diger Döğer Cemaati, Beğdili Aşiretindendir.”
17) “Dimlek, Dimlekli (Dimleklü, Dimekli,Dimeklü): Raka, Erzurum, Kars, Ahıska, Sivas, Malatya, Arabgir, Divriği, Diyarbekir, Bozok, Karaman, Kütahya, Aydın, Saruhan, Haleb, Hama ve Hums Sancakları; Türkman Taifesinden. Dimekli Cemaati, Beğdili Aşiretindendir.
18) “Elbeğli (Elbeğlü, İlbeğli, İlbeğlü, Meraş İlbeğlüsü ): Birecik Kazası (Biret-ül Fırat Sansağı), Haleb, Sivas, Rakka, Kilis, Meraş, Ayıntab, Adana Sancakları, Merzifon Kazası (Amasya Sancağı), Zile, Yüzde Pare, Tokat Kazaları (Sivas Sancağı), Rumkal’al Kazası (Rakka Sancağı), Manboc Ravendan Nahiyesi (Haleb Sancağı); Türkman Taifesinden. Beğdili Aşiretine tabi olan Elibeğlü (İlbeğlü) Cemaati, göçebe taifesinden olmayub, zer’ve hars ile meşgul olurlardı. Tokat Voyvodolığı aklamından Sivas’da sakin İlbeğli Kabilesi 39 adet ma’mur kışlak ve 14 adet hali kışlakda sakin idiler.”
19) “Göndüşlü (Gündüşlü), Gündeş, Gündeşli, (Gündeşlü, Güldeşli, Güldeşlü): Aydın, Saruhan, Kengiri, Menteşe, Meraş, Halep, Rakka, Erzurum, Kars, Ahıska, Çıldır, Sivas, Kırşehir, Teke Sancakları; Akhisar Kazası (Saruhan Sancağı), Sındırgı Kazası (Karesi Sancağı), İbsala, Malkara ve Keşan Kazaları (Gelibolu Sancağı), Kula Kazası (Kütahya Sancağı), Marmara-ı Aydın Kazası (Saruhan Sancağı), Yeni İl Kazası (Sivas Sancağı), Evreşe Kazası (Gelibolu Sancağı), Alaşehir Kazası (Aydın Sancağı), Kavak Kazası (Canik Sancağı), Güzelhisar, Mağnisa Kazaları (Saruhan Sancağı), Eşme Kazası (Kütahya Sancağı): Konar-göçer Türkman Yörükan Taifesinden. Beğdili Aşiretine tabi olan Göndüşlü, Gündeşli Cemaati , konar-göçer makulesinden olmağla, tekalif-i örfiye ve şakka’dan muaf ve müsellemdir.”
20) “Hubyar, Hubyarlı (Hubyarlu): Turgud Kazası (Konya Sancağı)
21) “Kadirî, Kadirli (Kadirlü), (Kadirlioğlu), Kadrili (Kadrilü): Rakka, Niğde, Arabgir, Divriği, Sivas, Malatya, Hama, Ana, Hums Sancakları, Selmanlu-i Sağî Kazası (Bozok Sancağı), Kırşehri Sancağı: Konar-Göçer Türkman Taifesinden. Kadirli Cemaati, Beğdili Aşiretindendir. Kadirlioğlu Cemaati, Bozok Livası dahilinde Selmanlu-i Sağî Kazasında vaki Karagöl karyesine iskan olunmuştur. Mezkür cemaat, Kafirkıran Cemaatı içindedir.”
22) “Karaşeyh, Karaşeyhler, (Karaşeyhli, Karaşeyhlü, Karaşeyhli Avşarı, Karaşıh): Sivas, Maraş, Diyarbekır, Kütahya, Saruhan, Karaman, Haleb, Rakka, Niğde, Arabgir, Divriği, Malatya, Kengiri, Kilis, Ankara, Aydın, Hama ve Hums Sancakları, Yeni İl Kazası (Sivas Sancağı), Hısn-ı Mansur Kazası (Malatya Sancağı), Şiran Kazası (Erzurum Eyaleti), Selmanlu-i Kebir Kazası (Kırşehir Sancağı): Türkman Taifesinden. Karaşeyhli (Karaşıhlı) Cemaatı, Beğdili Aşiretindendir.”
23) “Kasım, Kasımlar (Kasımlı, Kasımlu): Rakka, Haleb Eyaletleri, Alacahan mevkii (Sivas Sancağının Kangal Kazasında), Kargı Kazası (Kengiri Sancağı), Mağnisa Kazası (Saruhan Sancağı), Saruhan Sancağı: Türkman Taifesinden. Kasım Cemaatı, Beğdili Aşiretindendir.”
24) “Kayas, Kayaslar, Kayaslı, “Kayaslu): Rakka, Aksaray, Niğde Sancakları, Koçhisar Kazası (Aksaray Sancağı): Konar-Göçer Türkman Taifesinden. Kayas Cemaatı, Beğdilli Aşiretindendir.”
25) “Kılıçbeğli (Kılıcbeğlü): Rakka, Erzurum, Kars, Ahıska ve Meraş Sancakları: Türkman Taifesinden. Beğdili Aşiretinden olan Kılıçbeğli Cemaati, bâ hatt-ı hümayun Rakka halalisine iskan olunmuşdur.”
26) “Kırgıl, Kırgıllı (Kırgıllu, Kargıl, Kargıllı, Kargıllı): Rakka, Aksaray, Hama, Hums, Adana, Sisi ve Meraş Sancakları: Konar-Göçer Türkman Yörükan Taifesinden. Kırgıllı Cemaatı, Beğdili Aşiretindendir.”
27) “Kızılkoyunlu: Rakka, Karaman, Kırşehir Sancakları, Haymana Kazası (Ankara Sancağı), Bolvadin Kazası (Karahisar-ı Sahib Sancağı), Şam Havalisi, Ankara cıvarı, Irak, Sabanca ve İznik-mid Kazaları (Kocaeli Sancağı), Ayazmend Kazası (karasi Sancağı), Bergama Kazası (Hudavendigar Sancağı), Mağnisa Kazası (Saruhan Sancağı), Süleymanlı Kazası (Kırşehri Sancağı), Nevşehir Kazası (Niğde Sancağı); Konar-Göçer Türkman Ekradı Taifesinden. Beğdili Aşiretinden olan Kızılkoyunlu Cemaati, senevi 300 guruş mal ile Ekrad-ı Lekvanik mukataası tevabiindendir.”
28) “Kömec, Kömenc, Könec, (Kömecli,Kömeclü, Gömec,Gömecli, Kgömeclü): Rakka Eyaleti, Mağnisa Kazası (Saruhan Sancağı); Türkman Taifesinden. Kömecli (Gömecli) Cemaatı, Beğdili Aşiretindendir.”
29) “Mîrzâ: Rakka ve Haleb Eyaletleri, Alacahan mevkii (Kangal Kazasında); Türkman taifesinden.Mîrzâ Cemaatı, Beğdili Aşiretindendir.”
30) “Perdeltacirlisi (Perdaltecerlisi): Rakka, Bilecik, Erzurum, Kırşehri, Bozok, Sivas, Karaman ve Dyarbekir Sancakları, Havran Ovası (Haleb Eyaleti); Türkman taifesinden. Perdel tacirlisi (Pardal tecirlisi) Cemaatı, Beğdili Türkman Aşiretindendir. 150 Hane olan cemaat-ı mezbure, Ruha (Urfa) ile Birecik beyninde vaki (Çermelik hanında iskan ve zer’ve hars ile meşgul iken, 120 senesinde firar ve Erzurum tarafına gidüb ve mirileri Rakka tarafından tahsil olunur iken, ahara malikane olmağla, bu tarafda olan bakiyyesi yankarına gitmişlerdir. Elyevm Kırşehir ve Bozok tarafında olurlar, deyu tahrir olunmuş.”
31) “Sarac, Saraclar, (Saraclı, Saraclu, Salac): Şarkpâre ve Tokat Kazaları (Sivas Sancağı), Ünye Kazası (Canik Sancağı), Kütahya, Hamideli, Aydın ve Karahisar-ı Şarki Sancakları, Mut Kazası (İçel Sancağı), Düşenbe Kazası (Alaiye Sancağı), Geyve Kazası (Kocaeli Sancağı), Uşak Kazası (Kütahya Sancağı): Konar-Göçer Yörükan taifesinden.”
32) “Tecerli-i Pardal, (Tecerlü-i Pardal): Karaman, Sivas, Kırşehir, Bozok ve Rakka Sancakları: Konar-Göçer Türkman Taifesinden. Tecerli-i Pardal Cemaatı, Beğdili Aşiretindendir.”
33) “Ulaş, Ulaşlı (Ulaşlu, Ulaşfakih), Ulaşlar: Adana, Tarsus, Meraş, Haleb, Karahiar-ı Şarki ve Rakka Sancakları, Yeni İl Kazası (Sivas Sancağı), Ordu Kazası ( Karahiar-ı Şarki Sancağı), Zülkadriye Kazası (Meraş Eyaleti), Çatalca Kazası (Hasha-i İstanbul Sancağı), Diyarbekir Eyaleti, Yalakabad Kazası (Kocaeli Sancağı), Rumkal’a Kazası (Rakka Eyaleti): Türkman Yörükan Taifesinden. Beğdili Türkman Aşiretinden olan Ulaş (Ulaşlı) Cemaatı, Çukurova’da Kurdkulağı ile Burnaz Köprüsü mabeyninde vaki, Karaküfiler nam mahalle iva ve iskan etdirilmeleri içün, Divan-ı Hümayun’dan emr-i Şerifi tahrir olunmuştur.”
34) “Yâdigârlar, Yâdigârlı (Yâdıgârlu): Rakka, Niğde, Sivas, Kütahya, Aydın, Saruhan, Karaman, Haleb, Hama ve Hums Sancakları, Avunya Kazası (Biga Sancağı), Keskin Kazası (Kırşehri Sancağı): Yâdigârlı Cemâatı, Beğdili Aşiretindendir.”

22. TOROSLAR’DAN IĞDIR’A DEĞİN BEĞDİLİ OYMAKLARI

Ali Rıza Yalman “Cenupta Türkmen Oymakları” adlı eserinde; 1922 senesinin Şubat’ından başlamak üzere 10 yılını Türkmenler arasında geçirerek araştırma yaptığını yazmaktadır. 200-250 Yıl önce Akdeniz bölgesine iskan edilmişlerdir.
a)Yalman; Beydili Oymağı’nın 12 obasını şöyle sıralamaktadır: Türkiye’dekiler; 1) Ferhan’dinli (Kefer Sarı Köyü), 2) Tirkenli (İnkılap K.), 3) Şarkevi (Bostancık K.), 4) Karaşıhlı (Nizip Köyleri), 5) Ulaçlı (Arkık K.); Suriye’dekiler; 6) Kazlı veya Şahmanlı (Çeke Köyü), 7) Bekmişli (Belve K.), 8) Güneç-Bayraktar (Taşkapı K.), 9) Kadirli (Cübbin K.), 10) Hacı Mahlı (Tileyli K.),11) Haydarlı (Taşlı K.), 12) Çelebi (Kerpiçli Köyü). Ayrıca her obanında o dönemdeki reisini belirtmektedir. Toroslar’ın Aladağ bölgesi Yüreğin Ovası’daki Beydili Aşireti yerleşim yerlerini ise: “Sirkenli, Çakşırlı, Kesik, Çukurkamış, İncirli (burada Karakoyunlular çoktur), Adalı, Topraklı, Kırhasan, İsahacılı (bu köyde halkın çoğu Malatya’lıdır), Kırmıtlı köyleri. Maraş, Gaziantep, Çukurova ve İçel bölgesinde de yöre yöre Beydili obaları vardır.
19.Yüzyılda Aydın’ın Alaşehir kasabasından Çukurova’ya gelen ve yazın Aladağ çıkan Horzum Oymağı için A.Yalman, “Bu oba sanki Türkistan’dan gelmiş yeni bir oymağı hatırlatmaktadır” diyerek; Maraş, Kozan, Niğde, Kayseri ve Sivas taraflarında da obalarının bulunduğunu belirtmektedir.[17] Bugün Beydili Sıraç topluluklarıda giyim kuşamdan, geleneklerine kadar aynı özellikleri taşımaktadır. Horzum ya da Harezm denen bu obalar Beydili boyundandırlar.
b) Nihat Çetinkaya, “Iğdır Tarihi” adlı eserinde, Beğdili Boyu oymak ve obaları ile igili aşağıdaki bilgileri vermektedir:
“Türkmneistan Türkmenlerinden Yavmut boyunun Ak oymağına bağlı kollarından biri “Sarıcalı” Türkmenleridir.
– XVIII. Yüzyılda Azerbaycan’ın Karabağ Hanı Sarıcalu oymağındandır. Erdebil valisi Sarıcalı oymağındandır. Gence Vilayeti 1593 Tahrir Defteri’nde 24 Oğuz 8 Kıpçak boyundan biri Sarıcalıdır.
-Gaziantep Beğ-Dili Türkmenlerinin Mürselli oymağına bağlı Saricalu adlı bir oba da bulunmaktadır.
-Gaziantep’in Vasılı Köyünde oturan, Beğ-Dilli Türkmenlerinin Kara-Şıhlı adlı bir oymağı bulunmaktadır.
-Diyarbakır’ın Karacadağ’ında yaşayan Türkân aşireti, Beğ-Dili Türkmenlerine mensuptur.
-Osmanlı kaynaklarında, Türkâni göçebe yörük oymakları, Ankara, Kütahya, Karaman, Erzurum ve Bozok’da; Türkânlı ve Türkânelli aşireti Ankara, Erzurum ve Rakka’da yerleştikleri kaydediliyor.
-Türkân aşireti 24 Oğuz boyundan Beğdililer’e bağlıdır. Siverek Karakeçili aşiretinin bir oymağının adı da Türkân’ idir.
-Türkân aşireti ile ilgili olarak, Ziya Gökalp görüşünü şöyle ifade eder: “Türkân gibi esasen Beğdili boyuna mensup Türk olduğunu bilen fakat Kürtçe konuşan bir Türk aşireti.”

23. TRABZON’DA YÖRÜKLER VE TÜRKMENLER:
1.Çepniler
2.Kürtünler
3.Yüreğir
4.Alayuntlu
5.Döğer
6.İsmail Beylü
7.Oruç Beylü
8.Çanakçılı
9.Çandarlu
10.Engizlü
11.Firuzlu
12.Umurlu
13.Yakuplu
14.Mürsellü
15.Çalışlu
16.Avcılı
17.Başcalu
18.Boğalu
19.Çiçeklü
20.Derelü
21.El-Kerimlü
22.Erikli
23.Halkalu
24.Karacalu
25.Kasırcalu
26.Kızılcalu
27.Sakarlu
28. Sazaklu
29.Söküklü
30.Sülmanlu
31. Çağırganlı

24. CANİK SANCAĞINDA TÜRKMENLER: Samsun,Ordu, Giresun ve çevresi
1.Hacı Emiroğulları (Ünye-Fatsa)
2.Bayramlu (Ordu-Giresun)
3.Taceddin Oğulları (Çarşamba-Terme)
4.Çepni
5.Avşar
6.Döğer
7.Eymür
8.Karkın
9.Alayundlu
10.Bayat
11. Bayındır
12.İğdir
13.Abdilli
14.Ahmedlü
15.Akıncılı
16.Alembeğlü
17.Alibeğlü
18.Alihocalı
19.Arslanlu
20.Artuklu
21.Aruklu
22.Balıklı
23.Batanlu
24.Bayraklu
25.Bayram Gazili
26.Bedirlü ( 2 adet)
27.Beğlikli
28.Beğmişli ( 2adet)
29.Beğramlu
30.Bekir beğlü
31.Bostanlu
32.Bozcalu
33.Budaklu
34.Buldanlu
35.Çamaş
36.Çepni Yusuf
37.Çepnilü
38.Çukurlu
39.Danişmendlü
40.Demircili
41.Divanlu
42.Döğnüklü
43.Ebercili
44.Ecelü
45.Efirlü
46.Esedlü
47.Esen Beğlü
48.Eyüplü
49.Gazili
50.Geçmişlü
51.Gedik Ali Beğlü
52.Gedüklü
53.Göçerili
54.Gökçe Alilü
55.Gündüzlü
56.Hacılı
57.Halitlü
58.Halifelü
59.Hamidlü
60.Hasan Beğlü
61.Hüseyin Beğlü
62.İdrislü
63.İlişarlu
64.İnebeğlü
65.İslamlu
66.Karabulaklu
67.Kadılu
68.Karaca Alilü
69.Karaca Ömerli
70.Kara Hamzalu
71.Karalu
72.Karasulu
73.Karcılu
74.Kayalu
75.Kırlı
76.Köselü (3 adet)
77.Mecidlü
78.Kutlucalu
79.Kutlulu
80.Kuyumculu
81.Küçüklü ( 2adet)
82.Lalelü
83.Melikli
84.Menteşe Beğlü
85.Musacalu
86.Musalu
87.Muslu
88.Oğuzlu
89.Okçulu
90.Osmanlu
91.Örenlü
92.Sağırlı
93.Savcılı
94.Saycalu
95.Sevdeşlü
96. Süleyman Beğlü
97.Süleymanlu
98.Şatırlu
99.Şeyh Halil Beğlü
100. Şeyhicalu
101.Şeyhlü
102.Taliblü
103.Tamalu
104.Tamlalu
105.Taşanlu
106.Taşoğlu
107.Tatarlu
108.Tavlalu
109.Tayalu
110.Toğdulu
111.Tur Alilü
112.Ulaşlı
113.Ulucalu
114.Uluğ Beylü ( Sevdeşlü)
115.Uslulu
116.Uzunlu
117.Uzun Muslu
118.Uzun İsalu
119.Uzun Ömerlü
120. Yavaşlu
121.Yund Banlu
122.Yund Bendlü
123.Yusuflu
124.Zekeriyalu
125.Zengilü
126. Beşlü (Kocakayası ve Vezirköprü)
127.Etrak-i Saraycık “ “
128.Kılıç Veled-i Halil (Vezirköprü)
129.Etrak-i Geçili (Kocakayası ve Vezirköprü)
130.Dündar Evladı “ “
131.Hızır Veled-i Behşayiş “ “
132.Mehmed veled-i Pir Ahmet “ “
133.Narlu “ “
134.Şarkiyan “ “
135.Etrakiye (Türkler) (Samsun Kazası)
136.Saraycık Yörükleri “
137.Emir Koyun “
138.Konur (Fatsa ve Korgan)
139.Danişmenlü (Çarşamba)
140. Kara Yusuf (Kavak)
141.Karanto (Kavak)
142.Ağcakilise (Kavak)
143.Karacalu (Kavak)
144.Başkent (Kavak)
145.Behşayiş / Bahşayiş (Bafra)
146.Haydar veled-i Ali Paşa (Bafra)
147.Latif veled-i İsa (Bafra)
148.Nasib veled-i Rasul (Bafra)
149.Tur Ali veled-i Hüseyin (Bafra)
150.Adalu (Çarşamba)
151.Ahi Muratlı (Çarşamba)
152.Akıncılı (Çarşamba)
153.Ak Kuzulu (Çarşamba)
154.Alibeğlü (Çarşamba)
155.Alişarlu (Çarşamba)
156.Ayaklu (Çarşamba)
157.Bahadırlu “
158.Bedirlü “
159.Boyacılı “
160.Canilü “
161.Çataklu (nam-ı diğer Kabaklu) (Çarşamba)
162.Çobanlu (Çarşamba)
163.Dilkülü “
164.Halillü “
165.İnallu “
166.Karacalu “
167.Kumar Eli “
168. Kumarlu “
169.Köselü “
170.Musacalu “
171.Oğuzlu “
172.Saçlu “
173.Savcılı “
174.Tuğrullu “
175.Turmuşlu “
176.Ustacalu “
177.yaraşlu “
178.Yaycılı “
179.Yusuflu “
180.Büyüklü (Terme)
181.Döleklü “
182.Emir Hasanlu (Terme)
183.Emir Yusuflu “
184.Esenlü (Terme)
185.Geçmişli “
186.Nureddinlü (Terme)
187.Oğuzlu “
188.Sancaklu “
189.Süleymanlu “
190.Şehabeddinlü “
191. Yaycılı “
192.Esen Beğlü (Çarşamba)
193.Gökçelü “
194.Habillü “
195.Hacı Danişmendlü (Çarşamba)
196.Bedirlü (2 adet) (Samsun Kazası)
197.Balcılı (Samsun Kazası)
198.Dikencili “
199.Gazili “
200.Kulhasanlu “
201.Burunlu “
202.Tuzaklu / Tozaklu (Samsun Kazası)
203.Üreğir (samsun Kazası)
204.Ahurlu (Kavak)
205.Bayındır “
206.Bey Timür (Kavak)
207.Bektaşlu “
208.Çayırlu “
209.Hacılı “
210.İdrislü “
211.Karlu “
212.Kayı “
213.Muhsinlü “
214.Murat Beylü “
215.Zekeriyalı “
216.Hacılı (Fatsa ve Korgan)
217.Karakoyunlu “
218.Kuş Toğan “
219.Kuyumculu “
220.Sarı Halillü “
221.Topallu “
222.Tur Ali “
223.Üreğir “
224.Bayat (Bafra)
225.Bıçaklu “
226.Dikencelü “
227.Hacılar “
228.Hasanlu “
229.İğdir “
230.İkizlü “
231.İlyaslu “
232.İmanlu “
233.İshaklu “
234.İskilip “
235.Kayalu “
236.Kızıllı “
237.Müstecaplu “
238.Sürmelü “
239.Tatarlu “
240.Tatarlu “
241.Yağı Basan (Bafra)

25. Hüdavendigar Sahasında Bulunan Yörük Cemaatlerinin
Kazalara Göre Dağılımı [18]
Cemaatin Adı Bulunduğu Yer
Ahmedçiler Yörük Cemaati Bey-bâzârı
İn-özü Cemaati Bey-bâzârı
Virancık Cemaati Bey-bâzârı
Derbendcik Cemaati Bey-bâzârı
Akça-koyunlu Yörükleri Cemaati Bursa
Serhanlar Yörük Cemaati Bursa
Avcılar Cemaati Tuzla
Yörük Cemaati Tuzla
Hasunlar Cemaati Tuzla
Avcılar Cemaati Tarhala
Deli Mustafa Cemaati Tarhala
Karacalar Cemaati Tarhala
Aydın Beylü Cemaati Seferihisar
Doğanlı Cemaati Seferihisar
Kozanlu Cemaati Seferihisar
Eymir Toğay Cemaati Seferihisar
Bergama Yörükleri Cemaati Bergama
Karacalar Bergama
Şehzade Yörükleri Cemaati Bergama
Yaycılar Cemaati Bergama
Canbazan Cemaati Bergama
Danişmendlü Cemaati Domaniç
Eymirler Yörükleri Cemaati Mihaliç
Keçililer Yörükleri Cemaati Mihaliç
Orducular Cemaati Mihaliç
Karacalar Cemaati Kebsud
Korkudlar Yörükleri Cemaati Kebsud
Karacalar Cemaati Adranos
Korkudlar Cemaati Kite
Güde Yörükleri Cemaati Ermeni Bazarı
Söğüd Yörükleri Söğüt
Kurbancı Yörükleri Göynük
Hüdavendigâr Sahasında Bulunan Yörüklerin Tabi Oldukları
Padişah Hasları, Evkaf-ı Selatin, Züema ve Sipahiyan,
Mirliva Haslarına Göre Dağılımı
Kaza Padişah Hasları Evkaf-ı Selatin Züema ve Sipahiyan Mirliva Hasları

Ahmedciler
Beybazarı
İn-özü,
Virancık,
Derbendcik
Bursa
Akçakoyunlu
Serhanlar
(Emir Sultan Evkafı)
Tuzla
Hasunlar
(Sultan Murad Evkafı)
Yörük Cemaati,
Avcılar
Tarhala
Deli Mustafa Cemaati
(Sultan Murad Evkafı)
Karacalar,
Avcılar
Sifrihisar
Aydınbegli,
Doğanlu,
Eymir Togan,
Kozanlu
Bergama Bergama
Yörükleri,
Karacalar
Şehzade Yörükleri,
Yaycılar Cemaati,
Canbazan Cemaati
Domaniç
Danişmendlü
Mihaliç
Eymirler (Hazret-i Emir),
Keçililer (Hazret-i Emir),
Orducular (Hazret-i Emir)
Kebsud
Karacalar
Korkudlar (Hazret-i Emir)
Adranos
Karacalar
Kite
Korkudlar (Hazret-i Emir)
Ermeni
Bazarı
Güde Yörükleri
Söğüt
Söğüd Yörükleri (Sultan
Murad Evkafı)
Göynük
Kurbancı Yörükleri

26. KASTAMONU SANCAĞI YÖRÜKLERİ :
1.Kuzkaya (Kastamonu)
2.Sofucular (Çağlayık) “
3.Türkeşalı “
4.Genceli “
5.Yunuslu “
6.Depeçlü “
7.Alpagut (Kızılcalı) “
8.Kulaz “
9.Tahtacıyan (Küre)
10.Ağaççıyan “
11.Karagözlü (Araç)
12.Kuzgunlu “
13.Habiblü “
14.Köse Halil “
15.Resullar (Kayabaşı) “
16.Menteşe Fakih “
17.Topraklı “
18.Saltuklu “
19.Ali Beğlü “
20.İhsanlu “
21.Eriklü (Taşköprü)
22.Akça Kavak “
23.Çallu “
24.Çatunlar (Çatullar) “
25.Kozatlu “
26.İliklü “
27.Ahiler (Boyabat)
28.Alayundlu “
29.Bekirlü “
30.Borlu “
31.Çeliklü “
32.Çoraklu “
33.Dahitlü “
34.Danişmendlü “
35.Dikildim Oğlu “
36.Dolu Serpaşulu “
37.Esen Gazilü “
38.Espeyelü “
39.Hacı Beylü “
40.Hamidlü “
41.İshaklu (Ak Melik) “
42.Kavaklu “
43.Kevkelü “
44.Kız Koyanlu “
45.Köse İlyaslu “
46.Mahmudlu “
47.Mehdi “
48.Mehmedlü “
49.Muradlu “
50.Nasırlu “
51.Obruklu “
52.Keçi Çaylu “
53.Saru Ağaç Çayu (Uzunboyunlu) “
54.Sazlu Kavak “
55.Süleymanlu “
56.Taycılar “
57.Torga “
58.Yassı Viran “
59.Yaylakçılar “
60.Yusuflu “
61.Yemişlü “
62.Ağaççıyan (Daday)
63.Küreciyan “
64.Sofucular “
65.Tahtacıyan “
66.Mülaziman (Durağan)
67.Ehl-i Hırka “
68.Afşar (Araç)
69.Duraklu “
70.İğdir “
71.Kara Yörük “
72.Kavurga “
73.Soğanlu “
74.Tatlıca (Süzey) “
75.Tuzaklu “
76.Üreğir “
77.Bağlıca Büki (Boyabat)
78.Boyalu “
79.Boyaluca “
80.Dodurga “
81.Erüklü “
82.Güllü “
83.Hamidlü “
84.Karabürcek “
85.Kayı “
86.Kayı Bükü “
87.Kiçi Dodurga “
88.Kılınçlu “
89.Mahmudlu Bükü “
90.Mehmedlü Bükü “
91.Salar “
92.Salar Obası “
93.Şeyhlü “
94.Turnalu “
95.Yemişli “
96. Hoca Beylü “
97.Afşar (Daday)
98.Ballu “
99.Baş İğdir “
100.Çayırlı “
101.Deveciler “
102.Emirlüler “
103.Eymür “
104.Hızırlu “
105.Kara Diken Avşar “
106.Kara Hızırlu “
107.Karlu “
108.Kayı “
109.Kınık “
110.Yakacık “
111.Yakalu “
112.Yavlar “
113.Yazırca “
114.Afşar (Devrekani)
115.Ahlatçık “
116.Arslanlu “
117.Balabanlu “
118.Çepni “
119.Delü hacılar “
120.Elmalu “
121.Emir Beylü “
122.Halaçlu “
123.Haydarlu “
124.Hoca Aliler “
125.Hoca Beyi “
126.İğdir “
127.Kanlu Ovacığı “
128.Karaman “
129.Kınık “
130.Osmanlu “
131.Salur “
132.Sarılar “
133.Sungur Çardağı “
134.Taylı “
135.Yusuflu “
136.Sazak “
137.Çepni (Durağan)
138.Eymür “
139.Durağan (göl Kazası)
140.Kayalu “
141.Sorkun “
142.Boy Emir Hosunlu / Hüsünlü (Hoşalay Kazası)
143.Emir Yusuflu (Hoşalay)
144.Gökçeler “
145.Tağlu “
146.Afşar (Küre)
147.Arslanlu “
148.Balaban “
149.Çepni “
150.Delü Hacılar “
151. Deveciler “
152.Elmalu “
153.Emir Beylü “
154.Gökçeler “
155.Haydarlu “
156.İğdir “
157.İskilip “
158.Kınık “
159.Salur “
160.Saraycık “
161.Sarular “
162.Afşar Özü (Kastamonu)
163.Alpagut “
164.Bayındır “
165.Çavundur “
166.Ece Oğlu “
167.Melik Eymür “
168.Geyiklü “
169.Halaçlu “
170.Halidlü “
171.İsmailli “
172.Kara Evli “
173.Kayı “
174.Saka “
175. Saraycık “
176.Saru Kavak / Yörük Eri “
177.Yıva “
178.Yörük Viran “
179.Afşar (Taşköprü)
180.Akça Kavak/Bey Temür (Taşköprü)
181.Akdoğan (Taşköprü)
182.Ayvalu “
183.Bayat “
184.Boyalu “
185.Boyalu Halim “
186.Dodurga “
187.Danişmendlü “
188.Doğanşah “
189.Kayı “
190. Kızık “
191.Kızılca “
192.Kızılca Elma “
193.Kızılca Kaya “
194.Kızılcaviran “
195.Öyüklü “
196.Samanlu Viran “
197.Saru Kavak “
198.Sofular “
199.Üreğir “
200.Afşar (Sinop)
201.Ağaç Eri “
202.Akbaş “
203.Akdoğan “
204.Armutlu “
205.Bağlu “
206.Bağlı Bürgi /Börki (Sinop)
207.Bayat (Sinop)
208.Bayındır “
209.Bostancılı “
210.Boyalu “
211.Boyalıca “
212.Boz Bozan “
213.Çaldur Beyi “
214.Delüler “
215.Demirci “
216.Dumanlu “
217.Ece Meydanı “
218.Eymür “
219.Hızırlı “
220.İl Bulak “
221.Kabaklu “
222.Karalar “
223.Kara Korkut “
224.Kara Koyun “
225.Kara Pınar “
226.Kara Yakup “
227. Karlu “
228.Kayalu “
229.Kayı “
230.Kınık “
231.Köselü “
232.Salur Bey “
233.Saraycık “
234.Saru Boğa “
235.Saru Koca “
236.Saruyar “
237.Sazak “
238.Sazlu “
239.Sorkun “
240.Yahyalılar “
241.Yalçılar “
242. Çepni (Ayandon)

[1] Sümer, s.346-347
[2] Sümer, s.347-348
[3] Sümer, s.348-349
[4] Sümer, s.350
[5] Sümer, s.352
[6] Sümer, s.353-360 arası
[7] Sümer, 361-364 arası
[8] http://www.turkolog.org
[9]Suphi Saatçi, “Irak Türkmenlerinde Gündelik Hayat”, Yörük ve Türkmenlerde Günlük Hayat Sempozyumu Bildirileri,Yörtürk Vakfı Yayını, Ankara, 2002, s.187
[10] Yozgat İl Yıllığı-1998
[11] Yunus Koç, “Bozok Türkmenleri”,Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Yörtürk Vakfı Yayını, Ankara, 2000, s.206
[12] Erhan Afyoncu, “Ulu Yörük (1485-1574)”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 2000, s.5-6-7
[13] Ali Sinan Bilgili, “Tarsus Türkmenleri/ Varsaklar”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 2000,s. 39-40
[14] Bilgili, s.42-43
[15] Bilgili, s.43-44
[16] Ali Kenanoğlu; İsmail Onarlı; http://www.hubyar.org/beydili.htm
[17] Yalman, Cenupta Türkmen Oymakları,
[18] Ömer Düzbakar,Hüdavendigar Sahasında Konar Göçerler, U.Ü. FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ
SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Yıl: 4, Sayı: 4, 2003/1
[19] Hanefi Bostan, s.58-59-60-61

 Oğuz /Türkmen Oymaklarının Listeleri Seyit Burhanettin Akbaş. 28 Ağustos 2009. 

 https://yorturk38.blogspot.com/2009/08/oguz-turkmen-oymaklarnn-listeleri.html

 

........................................................................................................................................................

 

OĞUZ BOYLARINDAN: ALKA-EVLİ / ALKAR-EVLİ (ELBEYLİ/İLBEYLİ )

 

 

 

Bozok koluna mensup olan Alka-Evli boyu ya da Alkaravlı boyu, Oğuz Kağan’ın oğlu Günhan’ın soyundan gelmektedir. Alkaevli boyunun menşeine değinmeden önce sözcüğü inceleyecek olursak Alka-Evli: “Ak çadırlı” veya “Her yere gider, başarır.” anlamına gelir. Kaşgarlı Mahmud’a göre Alka- Bölük, Reşidüddin’e göre Alkaravlı, Yazıcıoğlu ve Ebu’l- Gaziye göre ise Alka- Evli olarak bilinir.  Alkaevli boyu Oğuz Kağan destanına göre savaşçı kimliğiyle tanınmış olan bir boydur.  Alka-Evli boyunun sembolü her boyda olduğu gibi ongonu yani kuşu üzerinedir. Burada ise aksungur olarak karşımıza çıkmıştır. Orta Asya’dan Halep’e göç eden Alka-Evli boyu, Halep’ten Anadolu’ya Kayı boyuyla birlikte göç etmişlerdir. Günümüzde Sivas’ta bulunan Elbeyli aşireti bu boya mensuptur. Çoğunluk Elbeyli aşireti olduğu için zaman içerisinde Alka-Evli boyu Elbeyli ya da İlbeyli olarak bilinir olmuştur. İçeriğine geçmeden önce kelimenin transkribine bakacak olursak önce Türklerde illel, beg/bey ve ilbegi/elbeyi tabirlerinin anlamları üzerinde durmak gerekir. Türk kültür tarihçisi Bahattin Ögel, il kelimesinin birçok anlam taşımakla birlikte, “devlet” ve “memleket” manasının diğerlerine baskın olduğunu belirtmiştir. Dilbilimcilerin birçoğu da, en eski Türk yazıtlarındaki anlamlarından hareketle “baba ocağı”, “ata yurdu”, “yurt” ve “vatan” gibi karşılıkları yüklemişlerdir. Öte yandan Anadolu dışında Türkmenlerin yaşadığı yerlerden biri olan İran Azerbaycan’ın da il tabiriyle, “iskân etmiş ve ziraatla uğraşmayan göçebe veya yarı-göçebe halk” kastedilmiştir. Azerbaycan’da ise bu boy, Alaca veya Alacalılar olarak bilinir. Telaffuz açısından ile yakın olan el kelimesi ise, “ilgi”, “memleket”, “bir yerde yaşayanlar, oturanlar” gibi manalar taşımaktadır. Bununla birlikte Çağatay eski ve çağdaş birçok kaynağa dayanarak kaleme aldığı çalışmasında, il/el kelimesinin, diğer anlamlarıyla birlikte kavim, memleket, devlet, halk, barış anlamları taşıdığını ortaya koymuştur. Eski Türkçe’den bugüne kadar kullanılagelen ve beg, bek, bik şekillerinde de telaffuz edilmiş olan bey kelimesinin ilk anlamı “asilzade” dir. Bunun yanı sıra birtakım başka unvan ve rütbelerle birleşerek genel olarak yüksek makamları ifadede kullanılmıştır. Bu iki kavramdan oluşan ilbegililbeyi/elbeyi deyimine gelince, Türkmenlerin etnografyası üzerine yapılan son çalışma, bu konuda önemli bilgiler sunmaktadır. Buna göre ilbegi birleşik ismi, Sakarların atası olan Alkaevli (Alkarevli) boyundan daha önceleri, çağdaş Türkmenistan devletinin konumlandığı coğrafyada kullanılmakta idi. Sakar Türklerinin atalarına il begi denilmekteydi. Müstakil bir Türkmen boyu olan İl begi boyu tarım ve hayvancılıkla uğraşıp avcılık yapmaktaydı. Maharetli olmalarından dolayı bunlara Türkmen Türkçesinde “tuttuğunu koparan, becerikli ve başarılı” anlamında algır lakabı yakıştırılmış ve algır ilbegiler olarak anılmaya başlamışlardı. Bu lakap zamanla Algıröylü ve nihayet AlkırevIi şeklinde telaffuz edilmiş ve yirmi dört Oğuz boyunun birinin ismi haline gelmiştir. Öte yandan İlbeyli isminin farklı bir versiyonu olan Elbeyli deyimi üzerinde duran bazı yazarlar, söz konusu oymağa yabancı kabileden bey tayin edildiği ne istinaden bu adın verildiğini ileri sürmüşlerdi. Anadolu’nun bazı bölgelerinde bucak müdürü, vali ve mıntıka kumandanına el beyi denilmektedir. Anadolu dışında yaşayan Türkler de il beyi ile bir makamı kastetmektedirler. Örneğin İran Azerbaycan’ında Türkiye hududuna yakın Erdebil ve Karabağ bölgelerinde yaşayan Türk topluluklarından Şahseven grubu içerisinde ve reisIeri olmayan yedi oymağın her birine il beyi adlı bir zabit nezaret etmektedir.15 Günümüzde başta Sivas, Kahramanmaraş, Gaziantep, Kars ve Iğdır olmak üzere birçok yörede yer adı, şahıs adı ve soyadı olarak kullanılan bu kelimelerin Osmanlı Devleti zamanında da yaygın olarak kullanıldığına şüphe yoktur.  18. Yüzyılda yerleşik düzene geçerek bulundukları bölgeye İlbeyli kaza teşkilatı kurulmuştur. Bu durumu 2 asır koruduktan sonra Osmanlının son dönemlerine doğru bu statüyü kaybetmişlerdir. Cumhuriyet döneminin ekonomik ve sosyal şartları nedeniyle göçler başlamıştır ve hala kendilerini İlbeyli olarak tanıtmaktadırlar. Yine akrabalarının yaşadığı 42 köyde İlbeyli olarak tanınmaktadır. Anavatanları bugünkü Türkmenistan topraklarıdır. 

İlbeyli Türkmenlerinin yayıldıkları saha yalnızca Sivas bölgesiyle sınırlı değildir. 15. yüzyılda Halep’in kuzeybatısı ile Maraş’ta da kalabalık bir İlbeyli grubunun varlığı bilinmektedir. Ağacan Beyoğlu, bunların 13. ve 14. asırlarda Ortadoğu’ya göç eden İlbegiler (Alkırevli-Karaevli Türkmenleri) olduğunu, yeni topraklarında küçük bir değişiklikle İlbeyliler diye adlandırıldıklarını ileri sürmektedir. Faruk Sümer’in görüşü ise, Maraş İlbeylileri olarak adlandırılan bu grubun Sivas’taki İlbeylilerle isim benzerliğinden başka hiçbir ortak taraflarının bulunmadığı yönündedir. Aynı müverrih bir başka çalışmasında, bu grubu Dulkadirli ulusu (Şam Bayadı) içerisinde göstermiştir. Nitekim çoğunluğu Akkoyunluların bakiyeleri olan ve doğu ve güneydoğu Anadolu’ya yayılmış bulunan Bozulus Türkmenlerini oluşturan aşiretlerden birisi de İbeylilerdir. 1540 yılında Bozulus içinde sadece beş hane ile temsil edilmekte olan bu grup Antep bölgesinde yaşamaktadır. Bunlar da Sivas’takiler gibi çiftçilik ve hayvancılıkla iştigal etmektedirler. Aynı zamanda Halkın başlıca gelir ve geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktı. Kazada yetişen arpa ve buğdaydan bir kısmı İstanbul ihtiyacı için Samsun iskelesinden deniz yoluyla başkente gönderilmekteydi.  İlbeyli kazasının Tanzimat arifesindeki demografik yapısına gelince, Osmanlı İmparatorluğu’nda 1831 yılında yapılan ilk resmi sayımda kazanın erkek nüfusu 2.501 olarak tespit edilmiştir. Nüfusun 950’si çocuk, 987’si genç, 564’ü de yaşlılardan oluşmaktadır.46 Bundan sonraki beş yıllık dönemde nüfusta önemli bir dalgalanma meydana gelmemiştir. Tanzimat’tan Sonra İlbeyli Kazası Tanzimat’ın ilanından sonra, o tarihe kadar değişik isimler altında alınan vergilerin yerine tek bir verginin ikamesi için hane reislerinin gelirlerinin tespiti maksadıyla temettü sayımlan yapılmış; sayımlardan elde edilen veriler temettüat defterlerinde toplanmıştır. İlbeyli halkının konargöçer geleneğinden gelmesi, kazada dokumacılık sektörünün gelişmesini sağlamıştır. Küçükbaş hayvanların yünlerinden elde edilen ve bitki kökleriyle renklendirilen iplerden dokunan kilimler sağlamlık ve zarafeti ile memleket sathında şöhret kazanmıştı. Özellikle kadınlar tarafından dokunan İlbeyli kilimleri mihraplı, kolanlı ve boncuklu gibi çeşitleriyle ün salmıştır. 19. yüzyılın ikinci yarısında Kafkasya’dan Anadolu’ya gelen Çerkez muhacirlerinden bir kısmı Sivas ve kazalarına yerleştirilmişti. 

Günümüzde kendisini İlbeyli olarak kabul eden ve ağırlıklı olarak Sivas şehir merkeziyle şehrin güneybatısında kırk iki köyde yaşayan bu topluluğun kökenine ait bilinenler, bunların güneyden, Halep bölgesinden geldiği yönündeydi. Bu bilgi doğru olmakla birlikte, Halep’ten önceki vatanlarının neresi olduğu, bir soru olarak zihinlerde yer etmişti. İşte son yapılan çalışmalar bu konudaki soruları ortadan kaldırmış durumdadır. Gerek yukarıda atıfta bulunduğumuz Ağacan Beyoğlu’nun kapsamlı eseri, gerekse Sovyet Rusya’nın dağılmasından sonraki kültürel çalışmalar, Sivas İlbeylilerinin asıl vatanlarının günümüzdeki Türkmenistan coğrafyası olduğunu ortaya koymuştur. Bunların yirmi dört Oğuz boyundan Alkarevli boyuna mensup oldukları da ortadadır. 13. asırda Orta Asya’ dan Anadolu ‘ya vuku bulan göçler sırasında İlbeyli Türkmenleri Halep yoluyla Sivas’a gelmişlerdir. Yaklaşık beş asırlık konargöçer hayatından sonra 18. Asırda yerleşik düzene geçen İlbeylilerin meskûn oldukları bölgede aynı isimle kaza teşkilatı oluşturulmuş; İlbeyli kazası bu statüsünü iki asra yakın korumuştur. Osmanlı’nın son döneminde nahiye haline getirilen İlbeyli, daha sonra bu konumunu da kaybetmiştir. Cumhuriyet döneminin ekonomik ve sosyal şartlarından dolayı şehir merkeziyle birlikte büyük şehirlere de göç eden bu insanlar kendilerini hala İlbeyliler olarak tanımakta; akrabalarının yaşadığı kırk iki köyün bulunduğu bölge de halk arasında İlbeyli olarak bilinmektedir. Elbeyi ile Alka-Evli boyu arasındaki yakınlığı bizlere ilk defa Prof. Dr. Kemalettin Kuzucu “Osmanlı Döneminde Sivas İlbeylileri ve İlbeyli Kazası” adlı çalışmasında Halep’ten Sivas’a göç eden Türkmenlerin Alka-evli boyuna ait olduğunu İran bölgesine göç eden bir grubun da Beğdili boyuna ait olduğu kaynaklarda yer alır fakat tartışmalı bir durum olarak karşımıza çıkar ki hali hazırda araştırılmaya devam ediliyordur. 

Yrd. Doç. Dr. Doğan Kaya, “Sivas İlbeyi Yöresi Türkmenleri Halk Şairleri” makalesinde bu tartışmaya yer vermiştir:  

İlbeyi Türkmenlerinin hangi Oğuz boyuna ait oluşları hakkında elimizde kesin bir bilgi yoktur. Bayat, Alkaevli veya Avşar boyuna ait olabileceğine dair bazı görüşler vardır. 

Mehmet Aydın: “Bir kol da Sivas’ın güneyindeki Yeni-İl’e, önce beş altı oba olarak daha sonraları çevreden birleşenlerle bir arada yerleşmişlerdir. Bugün Sivas’ın güneybatısında bulunan Bayat boyundan 41 köy ve kasaba İlbeyli adını taşımakta…” derken onların Oğuzların Bayat boyundan geldiğini ileri sürer. (Aydın,1984:71) 

Ağacan Beyoğlu ise, İlbeylileri Oğuzların Alkaevli boyuna bağlamıştır. Beyoğlu, “Türkmen Boylarının Tarih ve Etnografyası” adlı kitabında bize konuyla ilgili olarak şunları söylemektedir: “İlbeyi boyu kendi başına bir Türkmen boyu olarak ekin ekip, av avlayıp, hayvan besleyerek hayatlarını sürdürmüşlerdir. Bu İlbeylilere başarıları ve beceriklilerinden ötürü halk arasında ‘Algır İlbeğlileri’ de denilmiştir. Türkmen Türkçesinde ‘algır’, ‘tuttuğunu koparan, becerikli ve başarılı’ gibi manalara gelen bir kelimedir. (Beyoğlu,2000:51) 

“İl-Beğliler denilen Oğuz Türkmen boyu, Türkistan’daki İlbeylilerle aynı kökten türemiş olmalıdır. 13. Ve 14. Asırlarda Ortadoğu’ya gitmiş olan İlbeylilerin (Alkırevli-Karaevli Türkmenleri) o topraklarda “İl-Beğliler” diye adlandırılmış olması mümkündür. (Beyoğlu, 2000:53) 

Mahmut Işık ve Tahir Kutsi gibi araştırmacılar da İlbeylilerin Afşar boyundan geldiğini ifade etmişlerdir. 

İlbeyi Türkmenlerinin 12. Yüzyılın sonlarında İran’ın Horasan bölgesinden Anadolu’ya geçtikleri tahmin edilmektedir. Bizleri bu düşünceye götüren Faruk Sümer’in ve Osman Turan’ın verdiği bilgiler olmuştur. Sümer: “1172 yılında Moğolların horasanı kesin olarak idareleri altına almaları üzerine de oraya yığılmış olan Türkmenlerin pek çoğu batıya doğru göç ederek Anadolu’ya ulaştılar…” demesi ve Osman Turanın da: “12. asır sonlarında, yakın şarka ve Türkiye’ye doğru yeni muhaceretler vuku buldu. Bu devirde hareket eden oğuz boyları arasında Moğol istilasından önce Yıva, Afşar, Begdili, Kınık ve Dögerlerin Anadolu’ya göçtüklerini kaynaklarda görüyor; vakfiyelerde adlarına göre diğer oğuz kabilelerini tespit ediyoruz.” Şeklindeki ifadeleriyle desteklemiş oluyoruz. 

Yüzyıl Anadolu’sunda oğuz boylarının yerleştikleri yerlerinin sancak dağılımlarına bakacak olursak Alkaevli boyu şu sancaklarda yer almıştır: 

Kütahya sancağı, Karahisar-ı Sahib sancağı, Sultan önü sancağı, Hamid sancağı, Ankara sancağı, Bolu sancağı, Kastamonu sancağı, Kengiri sancağı, Kocaili sancağı, Hüdavendigar sancağı, Biga sancağı, Karesi sancağı, Saruhan sancağı, Menteşe sancağı, Teke sancağı, Alaiyye sancağı, Konya sancağı, Beyşehri sancağı, Akşehir sancağı, Larende sancağı, Aksaray sancağı, Niğde sancağı, Kayseriyye sancağı, İçil sancağı, Amasya sancağı, Çorumlu sancağı, Sivas sancağı, Tokat sancağı, Sonisa ve Niksar sancağı, Karahisar-i Şarki sancağı, Canik sancağı, Trabzon sancağı, Kemah sancağı, Bayburd sancağı, Malatya sancağı, Gerger ve Kâhta sancağı, Divriği sancağı, Darende sancağı, Amid sancağı, Mardin sancağı, Arapkir sancağı, Ergani sancağı, Siverek sancağı, Kığ sancağı, Çemişkezek sancağı, Ruha sancağı, Adana sancağı, Üzeyir sancağı, Tarsus sancağı, Sis sancağı, Maraş sancağı, Bozok sancağı, Ayıntap sancağı, Edirne ve Paşa sancağı, Erzurum sancağı. 

OSMANLILAR DÖNEMİNDE ELBEYLİLER :
OSMANLI İmparatorluğunda konar göçer aşiretlerin çeşitli sebeplerle belli merkezlerde iskana tabi tutulması siyasetinde elbeyliler de yerlerinden ayrılmak durumunda kalmış, aşiretin bir kısmı 1693 yılında Halep’in kuzeyinde Menbiç yakınlarındaki Rakka’ya nakledilmiştir.
Elbeylilerin bir nizam çerçevesinde tutulması amacıyla Sivas’ın güney batısında aşiretin adını taşıyan bir kaza kuruldu. elbeyli’ye kaza statüsünün verildiği tarih tam olarak tespit edilememekle birlikte Tuncer Baykara’nın asırlara bölerek sunduğu Osmanlı idari taksimatında bu oluşumun 18. yüzyılda meydana geldiği anlaşılıyor. Kazanın belli bir merkezi yoktu. Kadı, aşiretin meskun olduğu köyler arasında dolaşarak görevini ifa etmekte, kadının ikamet ettiği köy, kaza merkezi sayılmaktaydı. elbeyli kazası , mali bakımdan Sivas eyaletine bağlı, Tokat voyvodalığının nezaretinde idi.
19. yüzyıl ortalarında ( 1844 – 1845 ) elbeyli kazasının idari, demografik, ekonomik ve sosyal yapısı hakkında şu sonuçlar elde edilmiştir.
Elbeyli kazasında idarenin başında kaza müdürü bulunmaktadır. Köyler ise muhtar-ı evvel ve muhtar-ı sâni adı altında ikişer muhtar tarafından yönetilmektedir. elbeyli köylerinin muhtarları da vergi mükellefi idiler. Öte yandan bazı köylerde kizirler görev yapmaktadır. Köy muhtarının yamağı hükmündeki köy kethüdası olarak tanımlanan kizirler, ücret karşılığında köylünün ekili arazisini korumakla yükümlü oldukları gibi, muhtarın aldığı kararları yahut o mahalde vukuu bulan önemli gelişmeleri halka ve ilgililere duyurmalarda görevli idiler. Ahalinin tamamı müslüman ve Türktür. Türkçe adlar taşıyan köylerden Hanlı 77, Çallı 75, Güney 68, Durdulu ve Haydarlı 50, Kartalca 49, Karalı 46, Yanalak 38, Menşurlu 36, Bedirli, Çonkar ve Yaramış 32, Gözmen ve Kayadibi 29, Ağcainiş 28, Aylı 27, Gazibey ve Söğütçük 25, Kabasakal ve Koyuncu 23, Herekli 22, Kızılöz 21, Keçili ve Kızılcakışla 19, Kethüdalı 18, Damılı 17, Akkuzulu ve Sorhuncuk 14, Karalar 13, Bostancık ve kızılcaköy 11, kavlak 10 haneye sahipti. 

ELBEYLİLERİN ANADOLUYA GELİŞLERİ İLE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR VE DİĞER ELBEYLİLER :
Elbeyli Yörüklerinin bu bölgeye ne zaman geldikleri kesin olarak bilinmemektedir. Ancak ; yörede yaşayan Yörük Kocalarından babadan oğula geçen bilgilere ve yine elbeyli Türkmenleri ile ilgili araştırma yapan değerli hocalarımızın belirttikleri hususlara göre elbeyli Türkmenlerinin Anadolu’ya ve yöreye gelişleri şöyle anlatılabilir. Prof. Dr. Ali Sevim ve Prof. Dr. Yaşar Yücel ” Türkiye Tarihi , Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi ” adlı yazmış oldukları araştırma kitabının önsözünde ; Anadolu’nun Türkleştirilmesi ve Türk Yurdu yapılmasında ; 

“Selçuklular Anadolu’yu istila ve fetih hareketlerinin başlangıcından; ( 1015 ), fetihlerin büyük ölçüde tamamlanmasına ( 1086 ) değin geçen aşağı yukarı yarım yüzyıla yakın bir dönemde Bizanslılarla büyük bir azim ve kararlılıkla sürekli mücadelelerde bulunmuşlardır. ” 

” Esasen Türkistan ve Horasanda sahip oldukları bütün medeniyet ve kültür unsurlarıyla batıya göç eden kalabalık Türkmen ( OĞUZ ) kitlelerinin iskan edilmesi Selçuklu Sultanlarının çok önemli tarihi bir sorunu olmuştur. Bu yüzden Türkmen Oymaklarını batıya göçe yönlendirmişlerdir. ” demektedirler. 

Prof. Dr. Mehmet Altay Köymen ise ” Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi – cilt . lll sayfa 49- 50 ” adlı araştırma kitabında ise şöyle demektedir.
” Selçuklu Devletini başlarında Selçuklu Başbuğlar bulunmak üzere göçebe Türkmenler kurmuşlardır. Fakat daha sonra aynı Devlet yerleşik İran Halkına dayanan klasik bir İslam İmparatorluğu haline gelince , Devlet teşkilatında da göçebe Türkmenlerin yerini yavaş yavaş İran halkı ve Gulam Sistemine göre yetiştirilmiş Türkler aldılar. Böylece mülki teşkilat kadrolarını İran halkı işgal ederken, askeri teşkilat kadrolarına da bu Türkler yerleşmeye başladılar. Devletin kuruluşu sırasında başlıca yükü taşımış olan Türkmenler , Devletin takip ettiği tekamül seyrinin sonucu olarak kenarda kaldılar.
Devlet kendisini uğraştıran bu meseleyi başlıca iki şekilde çözmeye çalışmıştır..
1 – İmparatorluk içindeki göçebe Türkmenleri Anadolu’ya , Suriye’ye ve genellikle batı uçlarına doğru sevketmektir.
2 – Geri kalan Türkmenleri Devlete ve Hanedana yaklaştıracak çareler ve tedbirler aramak.
İkinci tedbir vezir Nizamül-mülk zamanında, Melikşah’ın saltanatının sonuna doğru yazdığı ‘ Siyasetname ‘ adlı kitabında teklif edilir. Bu itibarla bu teklif Sultan Alparslan zamanı için dikkate alınamaz.
İlk tedbir daha Tuğrul Bey zamanında tatbik edilmeye başlandı. Bu itibarla Sultan Alparslan’ın zamanında Devletin takip ettiği belirli bir Türkmen siyasetinden bahsedilebilir.” Denmektedir. 

ELBEYLİ YÖRÜKLERİ ( TÜRKMENLERİ )
 Ali Rıza Yalman ( Yalkın ) ” Cenupta Türkmen Oymakları ” adlı kitabının birinci kısmının önsözünde şöyle diyor.
” Gaziantep İli içinde belirli bir şekilde kendi özelliklerini gösteren Türkmenlerimizin arasında üç sene bulunduğumdan, bu Türkmenler üzerinde yaptığım tetkikleri ve topladığım etnografi bilgileri oldukça önemli bir yetkiyle okuyucularıma sunarken önce dikkatlerini üç kısma çekmek isterim. Güney illerimizdeki oymakların bölük ve obalarını, ikinci olarak mevcut Türkmenlerin içinde şimdiye kadar saklayabilen Elbeylilerin özelliklerini, üçüncü olarak da Elbeyliler dahil olmak üzere bütün Türkmenlerin adet, gelenek , hikaye ve türkülerini içine alır. ” 

Daha sonra buradaki Türkmen Oymaklarını şöyle guruplandırmıştır. 

CENUPTA TÜRKMEN OYMAKLARI :
1- Elbeyli Oymağı ( 7- Oba ) ————- Berelli Oymağı ( 5 – Oba )
2- Dağınık Oymaklar ( 5 – Oba )
3- Beydili Oymakları
a) Barak Oymağı ( 12 – Oba )
b) Bayındır Oymağı ( 5 – Oba )
c) Beydili Oymağı ( 12 – Oba ) 

Aynı kitabın sekezinci sayfasında Elbeyli Oymağına bağlı Obalar ise şöyle sıralanmaktadır. Bu obaları birer birer yazdığını da ifade etmiştir. 

ELBEYLİ OYMAĞI OBALARI
1 – Gavurelli Obası
2 – Prenli veya Çördüklü Obası
3 – Tirkili Obası
4 – Taflı Obası
5 – Şahveli Obası
6 – Firizli Obası
7 – Karataşlı Obası 

Aynı eserin dokuzuncu sayfasında ise yazar şöyle diyor. 

1919 senesinden beri sık sık temas ettiğim Elbeyli Aşiretini bu defa Kiliste daha iyi inceleme fırsatı buldum.
Elbeyli Aşireti Türkmenlerden ayrı bölüktür. Bunların kökü hakkında Ebül Hüda Efendi diyorki ; Türkmenler 80.000 ev ( Çadır ) , 36 bölüktür. Bu bölüklerden birisine Anadolu’dan ” Sultanmelek ” isminde birinin oğlu Bey olmuş. Ondan sonra Türkmen’den bölünen bu aşiretin ismine ” Elbeyli ” denmiş. 

Prof.Dr.Faruk SÜMER – Oğuzlar ( Türkmenler ) tarihleri, Boy teşkilatı- Destanları – adıyla yayımlamış olduğu eserinin 348. sayfasında Seyyah NİEBUHR’UN -1764 yılında belirlediği Türkmen Oymakları listesini şöyle açıklıyor.
Türkmen Oymaklarına dair Avrupalı Seyyahların eserlerinde bazı listeler görülür. Bildiğimize göre bu listelerin en eskisi Niebuhr’un kitabındaki listedir. 

Niebuhr bu listeyi 1764 yılında Halep’te yaşayan Dr.P.Russel’den almıştı. Ben burada Sivas’la ilgili Türkmen Oymaklarını veriyorum.
1 – Pehlivanlı Oymağı = 15.000 Çadır. Sivas – Ankara arasında otururlar.
2 – Köçekli Oymağı = 10.000 Çadır. ” ” ” ”
3 – Avşar Oymağı = 500 Çadır. ” ” ” ”
4 – Cerid Oymağı = 500 Çadır ” ” ” ”
5 – Lek Oymağı = 1000 Çadır ” ” ” ”
6 – Beberli Oymağı = 1000 Çadır. ” ” ” ”
7 – Ağca-Koyunlu ” = 500 Çadır. ” ” ” ”
8 – Şam Bayadı ” = 500 Çadır. ” ” ” ”
9 – Barak Oymağı = 1000 Çadır. Yazın Sivasta, kışın Deyr Zor da otururlar.
10- Çağırganlı Oymağı ( Boz Ulus Çağırganlısı, Dulkadırlı ) = 200 Çadır  yazın Sivasta , kışın Deyr Zorda ( Suriye ) otururlar.
11 – Reyhanlı Oymağı = 2000 Çadır. ( Halep Bayatları da denir. )  Yazın Sivas , kışın Halepte otururlar. Antakya Reyhanlı İlçesi bu Oymağın adını taşır.
12 – Sofular Oymağı = 500 Çadır. Sivasta otururlar.
13 – Kuluncuğlı Oymağı = 500 Çadır. Sivasta otururlar.
14 – İl-Beğli Oymağı = 2000 Çadır. Bunların yarısı Sivas Vilayetinde, yarısı da Halep Bölgesinde yaşar. Fakat daha öncede belirtildiği gibi her iki İl- Beğli Oymakları arasında yani, Sivas İl – Beğlileri ve Maraş İl _ Beğlileri arasında isim benzerliği vardır.  

TARİH BOYUNCA KURULAN ELBEYLİ BEYLİKLERİ VE İLK BEYLERİ 

HALEP BEYLİĞİ = MUHAMMED BEY 

MUMBUÇ BEYLİĞİ = KADIOĞLU AHMET BEY 

MARAŞ BEYLİĞİ = KADIOĞLU ALİ BEY 

BESNİ BEYLİĞİ = MUSTAFA PAŞA (ÖZBEYLER) 

SİVAS BEYLİĞİ = YUSUF EL-HAMZA (UZUN HASAN IN TORUNU) 

KAYSERİ BEYLİĞİ = DADALOĞULLARI (AVŞARBEYLERİ) 

YOZGATBEYLİĞİ = ÇATALOĞULLARI 

ADANABEYLİĞİ = ZÜKadirĞULLARI 

ANTAKYABEYLİĞİ = KARAMÜRSELLER 

KONYA BEYLİĞİ = KOZANOĞULLARI 

ELBEYLİ AŞİRETİNİN OYMAKLARI

KARATAŞLI, BAYRAKTAR, GAVURELLİ, 

SARICALI, MUHSİNOĞULLARI, ŞAHVELİLER, 

TIRIKLILAR, TAFLILAR, PERENLİLER, 

ÇÖRTÜKLÜ, FERİZLİ, AĞCAOĞULLARI, 

HACIOĞULLARI, MOLLAÖMEROĞLU, KELEŞLİLER, 

KAYNAKÇA 

*Faruk Sümer-Oğuzlar- TDV İslam Ansiklopedisi 

*Ç.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:26, Sayı:3,2017, Sayfa:45-59 

*https://www.yeniufukdergisi.com/2020/07/29/oguz-boylarindan-alka-evli-alkar-evli-elbeyli-ilbeyli-tartismasi/ 

* https://elbeyliler.wordpress.com/elbeyl

*Türk Yurdu Dergisi https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=85