Dr.Muhtar BEYDİLİ - Suriya Türkmənləri ilə Azərbaycan Arasındakı Tarixi və Mədəni Bağlantılar: Keçmişdən Gələcəyə Bir Dostluq Körpüsü
Suriya Türkmənləri ilə Azərbaycan Arasındakı Tarixi və Mədəni Bağlantılar: Keçmişdən Gələcəyə Bir Dostluq Körpüsü
Orta Şərqdə yerləşən Suriya ilə Cənubi Qafqazın mərkəzində yerləşən Azərbaycan arasında yalnız coğrafi uzaqlıq deyil, dərin tarixi, mədəni və mənəvi bağlar mövcuddur. Bu bağların möhkəmləndirilməsində Suriya Türkmənləri mühüm körpü rolunu oynamış və bu gün də bu funksiyanı davam etdirirlər. Azərbaycan ilə Suriya arasında sivil cəmiyyət əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsi, bu iki xalq arasında əsrlərlə formalaşmış ortaq kimlik və mədəniyyətin daha da güclənməsinə zəmin yaradır.
Tarixi Əlaqələr
Tarixən, Türk dünyasının Orta Şərqə yayılması prosesi zamanı Oğuz türklərinin bir qolu olaraq Türkmənlərin Suriya ərazisinə yerləşməsi XIII–XIV əsrlərə təsadüf edir. Hələ Səlcuqlular və daha sonra Osmanlılar dövründə Anadolu və Azərbaycan türkləri ilə Suriya türkmənləri arasında sıx siyasi və mədəni əlaqələr yaranmışdır.
Bu əlaqələrin güclənməsində Böyük Səlcuqlu imperiyası, Elxanilər, daha sonra isə Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri, xüsusilə də Səfəvilər dövrü mühüm mərhələlər olmuşdur. Hər iki region arasında alimlərin, şairlərin, sufi liderlərinin və tacirlərin mübadiləsi geniş yayılmışdı.
Mədəni və Ədəbiyyat Əlaqələri: Nəsimi Nümunəsi
Azərbaycan və Suriya arasındakı mədəni bağlılıqların ən önəmli simvollarından biri, İmadəddin Nəsimidir. XIV əsrin sonları və XV əsrin əvvəllərində yaşamış bu böyük Azərbaycan şairi, Hələb şəhərində edam edilmiş və məhz orada dəfn olunmuşdur. Bu gün Hələbdə yerləşən Nəsiminin türbəsi, həm Azərbaycan mədəniyyətinin Orta Şərqdəki izi, həm də Azərbaycan-Suriya mənəviyyatının birləşdiyi rəmzi məkan olaraq diqqət çəkir.
Nəsimi həm Azərbaycan, həm də ümumilikdə türk-islam ədəbiyyatında hürufilik fəlsəfəsi və insani kamillik mövzuları ilə tanınmışdır. Onun Hələbdəki varlığı və şəhidliyi, Suriya torpaqlarını Azərbaycan üçün mənəvi bir əhəmiyyət daşıyan məkan halına gətirmişdir.
Müasir Dövrdə QHT Əməkdaşlığı və Sosial Körpülər
Bu tarixi və mədəni bağlar müasir dövrdə də davam etdirilməlidir. Suriya Türkmənləri ilə Azərbaycan Dostluq Cəmiyyəti, bu tarixi dostluğun rəsmi və institusional şəkildə yaşadılmasına xidmət edən önəmli bir təşəbbüsdür. Cəmiyyət, sivil cəmiyyət təşəbbüsləri, mədəni tədbirlər, təhsil proqramları və beynəlxalq platformalarda ortaq iştiraklar vasitəsilə Azərbaycan ilə Suriya arasında qardaşlıq münasibətlərini daha da dərinləşdirməkdədir.
Türkmən cəmiyyəti eyni zamanda Azərbaycan xalqına mənəvi yaxınlığı, dil və mədəniyyət oxşarlıqları ilə, bu körpünün bünövrəsini daha da möhkəmləndirməkdədir.
Dr.Muhtar BEYDİLİ - Suriya Türkmənləri ilə Azərbaycan Arasındakı Tarixi və Mədəni Bağlantılar: Keçmişdən Gələcəyə Bir Dostluq Körpüsü
